index.vn.qmd

# Chào mừng {.unnumbered}

```{r, out.width = "100%", fig.align = "center", echo=F}
knitr::include_graphics(here::here("images", "Epi R Handbook Banner Vietnamese 1500x500.png"))
#library(knitr)
#opts_chunk$set(list(echo = FALSE, eval = FALSE))
```

<meta name="description" content="The Epi R Handbook is an R reference manual for applied epidemiology and public health.">

<meta http-equiv="Content-Type" content="text/html; charset=utf-8">

<!-- <span style="color: red;">**THIS IS A DRAFT.  REVIEWERS GIVE FEEDBACK AT THIS [LINK](https://forms.gle/4RNdRRLGx67xW9yq9)**.</span> -->

<!-- <span style="color: darkgreen;">**DO YOU LIKE THIS HANDBOOK? SHOULD SOMETHING BE CHANGED? PLEASE TELL US!**</span> -->

<!-- <form target="_blank" action="https://forms.gle/A5SnRVws7tPD15Js9"> -->

<!--     <input type="submit" value="FEEDBACK" /> -->

<!-- </form> -->

<!-- ======================================================= -->

<!-- ## An R reference manual for applied epidemiology and public health {.unnumbered} -->

<!-- <span style="color: brown;">**The Epi R Handbook is an R reference manual for applied epidemiology and public health.**</span> -->

<!-- ## About this handbook   -->

## Phân tích dữ liệu dịch tễ học và y tế công cộng với R {.unnumbered}

**Sử dụng**: Sổ tay này đã được sử dụng trên **3 triệu lần bởi 850,000 người** trên toàn thế giới.

**Mục tiêu:** Là một tài liệu tham khảo R một cách nhanh chóng (trực tuyến và **[ngoại tuyến](data_used.vn.qmd)**), cung cấp các ví dụ tập trung vào nhiệm vụ giải quyết các vấn đề dịch tễ học phổ biến.  

**Bạn mới bắt đầu học R?** Thử trải nghiệm **[các học phần tương tác miễn phí](https://www.appliedepi.org/tutorial/)** hoặc khóa học trực tuyến **[nền tảng về R](https://www.appliedepi.org/live/)** của chúng tôi, đã được sử dụng bởi US CDC, WHO, 400+ tổ chức y tế khác, và các Chương trình đào tạo dịch tễ học thực địa (FETP) trên toàn thế giới.

**Ngôn ngữ:** [Tiếng Anh (English)](https://epirhandbook.com/en/), [Tiếng Việt](https://epirhandbook.com/vn/), [Tiếng Pháp (Français)](https://epirhandbook.com/fr), [Tiếng Tây Ban Nha (Español)](https://epirhandbook.com/es), [Tiếng Nhật (日本)](https://epirhandbook.com/jp), [Tiếng Thổ Nhĩ Kỳ (Türkçe)](https://epirhandbook.com/tr), [Tiếng Bồ Đào Nha (Português)](https://epirhandbook.com/pt),  [Tiếng Nga (Русский)](https://epirhandbook.com/ru)


<!-- * Use practical epi examples - cleaning case linelists, making transmission chains and epidemic curves, automated reports and dashboards, modeling incidence and making projections, demographic pyramids and rate standardization, record matching, outbreak detection, survey analysis, survival analysis, GIS basics, contact tracing, phylogenetic trees...   -->

<!-- **How is this different than other R books?**   -->

<!-- * It is community-driven - *written for epidemiologists by epidemiologists* in their spare time and leveraging experience in local, national, academic, and emergency settings   -->

<!-- Dual-column created based on the rmarkdown cookbook here: https://bookdown.org/yihui/rmarkdown-cookbook/multi-column.html -->

<br>

::: {style="display: flex;"}
<div>

```{r, out.width = "100%", fig.align = "center", echo=F}
knitr::include_graphics(here::here("images", "Applied_Epi_logo.png"))
```

</div>

::: {.col data-latex="{0.05\\textwidth}"}
  <!-- an empty Div (with a white space), serving as
a column separator -->
:::

<div>

[**Được viết bởi các nhà dịch tễ học, dành cho các nhà dịch tễ học**]{style="color: black;"}

Applied Epi là một tổ chức phi lợi nhuận tập hợp các nhà dịch tễ học thực địa trên toàn thế giới. Với tâm huyết và thời gian rảnh rỗi của mình, chúng tôi viết và cung cấp tài liệu này cho cộng đồng. Mọi lời động viên và phản hồi từ bạn đều được chúng tôi trân trọng và chào đón thông qua:

* Truy cập **[website](http://www.appliedepi.org)** của chúng tôi và **[ghi danh vào danh sách liên lạc](https://forms.gle/9awNd8syypTSYUsn7)**  
* **contact@appliedepi.org**, tweet **[\@appliedepi](https://twitter.com/appliedepi)**, hoặc **[LinkedIn](www.linkedin.com/company/appliedepi)**  
* Gửi các vấn đề cho chúng tôi tại **[Github repository](https://github.com/appliedepi/epiRhandbook_eng)**
* Các góp ý liên quan tới bản dịch, vui lòng liên hệ **[Trưởng nhóm dịch](mailto:luong.nguyen@appliedepi.com)**

**Chúng tôi cũng cung cấp** các khóa học trực tuyến với đội ngũ giảng viên giàu kinh nghiệm đến từ khắp mọi nơi trên thế giới. Liên hệ tại [www.appliedepi.org/live](www.appliedepi.org/live).


<form target="_blank" action="https://www.paypal.com/donate" method="post" target="_top">
<input type="hidden" name="hosted_button_id" value="YTEZELC8VBXV6" />
<input type="image" src="https://github.com/appliedepi/epiRhandbook_eng/raw/master/images/donate_button_long.png" border="0" name="submit" title="PayPal - The safer, easier way to pay online!" alt="Donate with PayPal button" />
<img alt="" border="0" src="https://www.paypal.com/en_US/i/scr/pixel.gif" />
</form>

</div>
:::



<!-- ======================================================= -->

## Sổ tay này được sử dụng như thế nào {.unnumbered}

-   Truy cập các trang trong phần Mục lục, hoặc sử dụng ô tìm kiếm
-   Nhấn biểu tượng "copy" để sao chép code\
-   Kết hợp theo dõi cùng với các bộ [dữ liệu minh họa](data_used.vn.qmd)\
-   Xem phần "Tài nguyên" trong từng chương để tìm thêm tài liệu

**Phiên bản ngoại tuyến**

Xem hướng dẫn tại trang [Tải sách và dữ liệu](data_used.vn.qmd).

<!-- ======================================================= -->

## Lời cảm ơn {.unnumbered}

Sổ tay này được tạo ra bởi sự hợp tác của các nhà dịch tễ học từ khắp nơi trên thế giới, đúc kết kinh nghiệm cùng với các tổ chức khác bao gồm các cơ quan y tế địa phương, tiểu bang, tỉnh và quốc gia, Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), Tổ chức Bác sỹ không biên giới (MSF), hệ thống các bệnh viện, và các đơn vị nghiên cứu.

Sổ tay này **không phải** là sản phẩm đã được phê duyệt của bất kỳ tổ chức cụ thể nào. Mặc dù chúng tôi cố gắng đảm bảo tính chính xác, nhưng chúng tôi không chịu trách nhiệm về nội dung trong cuốn sách này.

### Những người đóng góp {.unnumbered}

**Chủ biên:** [Neale Batra](https://www.linkedin.com/in/neale-batra/)

**Nhóm tác giả**: [Neale Batra](https://www.linkedin.com/in/neale-batra/), [Alex Spina](https://github.com/aspina7), [Paula Blomquist](https://www.linkedin.com/in/paula-bianca-blomquist-53188186/), [Finlay Campbell](https://github.com/finlaycampbell), [Henry Laurenson-Schafer](https://github.com/henryls1), [Isaac Florence](www.Twitter.com/isaacatflorence), [Natalie Fischer](https://www.linkedin.com/in/nataliefischer211/), [Aminata Ndiaye](https://twitter.com/aminata_fadl), [Liza Coyer]( https://www.linkedin.com/in/liza-coyer-86022040/), [Jonathan Polonsky](https://twitter.com/jonny_polonsky), [Yurie Izawa](https://ch.linkedin.com/in/yurie-izawa-a1590319), [Chris Bailey](https://twitter.com/cbailey_58?lang=en), [Daniel Molling](https://www.linkedin.com/in/daniel-molling-4005716a/), [Isha Berry](https://twitter.com/ishaberry2), [Emma Buajitti](https://twitter.com/buajitti), [Mathilde Mousset](https://mathildemousset.wordpress.com/research/), [Sara Hollis](https://www.linkedin.com/in/saramhollis/), Wen Lin  

**Nhóm dịch giả**: [Nguyễn Thanh Lương](https://www.linkedin.com/in/ntluong95/), Võ Hữu Thuận, Nguyễn Trung Thành, Vũ Thu Hà, [Hồ Hoàng Dung](https://www.linkedin.com/in/dzunggg/)

**Nhóm phản biện**: Pat Keating, [Amrish Baidjoe](https://twitter.com/Ammer_B), Annick Lenglet, Margot Charette, Danielly Xavier, Marie-Amélie Degail Chabrat, Esther Kukielka, Michelle Sloan, Aybüke Koyuncu, Rachel Burke, Kate Kelsey, [Berhe Etsay](https://www.linkedin.com/in/berhe-etsay-5752b1154/), John Rossow, Mackenzie Zendt, James Wright, Laura Haskins, [Flavio Finger](ffinger.github.io), Tim Taylor, [Jae Hyoung Tim Lee](https://www.linkedin.com/in/jaehyoungtlee/), [Brianna Bradley](https://www.linkedin.com/in/brianna-bradley-bb8658155), [Wayne Enanoria](https://www.linkedin.com/in/wenanoria), Manual Albela Miranda, [Molly Mantus](https://www.linkedin.com/in/molly-mantus-174550150/), Pattama Ulrich, Joseph Timothy, Adam Vaughan, Olivia Varsaneux, Lionel Monteiro, Joao Muianga  

**Hình minh họa**: Calder Fong

<!-- **Editor-in-Chief:** Neale Batra  -->

<!-- **Project core team:** Neale Batra, Alex Spina, Amrish Baidjoe, Pat Keating, Henry Laurenson-Schafer, Finlay Campbell   -->

<!-- **Authors**: Neale Batra, Alex Spina, Paula Blomquist, Finlay Campbell, Henry Laurenson-Schafer, [Isaac Florence](www.Twitter.com/isaacatflorence), Natalie Fischer, Aminata Ndiaye, Liza Coyer, Jonathan Polonsky, Yurie Izawa, Chris Bailey, Daniel Molling, Isha Berry, Emma Buajitti, Mathilde Mousset, Sara Hollis, Wen Lin   -->

<!-- **Reviewers**: Pat Keating, Mathilde Mousset, Annick Lenglet, Margot Charette, Isha Berry, Paula Blomquist, Natalie Fischer, Daniely Xavier, Esther Kukielka, Michelle Sloan, Aybüke Koyuncu, Rachel Burke, Daniel Molling, Kate Kelsey, Berhe Etsay, John Rossow, Mackenzie Zendt, James Wright, Wayne Enanoria, Laura Haskins, Flavio Finger, Tim Taylor, Jae Hyoung Tim Lee, Brianna Bradley, Manual Albela Miranda, Molly Mantus, Priscilla Spencer, Pattama Ulrich, Joseph Timothy, Adam Vaughan, Olivia Varsaneux, Lionel Monteiro, Joao Muianga   -->

### Tài trợ và hỗ trợ {.unnumbered}

Sổ tay này là sản phẩm chủ yếu được hình thành từ các nỗ lực tình nguyện hàng nghìn giờ để tạo ra.

Nó cũng nhận được một phần tài trợ thông qua kinh phí hỗ trợ trợ xây dựng năng lực khẩn cấp COVID-19 từ [TEPHINET](https://www.tephinet.org/), mạng lưới toàn cầu của các Chương trình Đào tạo Dịch tễ học Thực địa (FETPs).

Các hỗ trợ hành chính được cung cấp bởi mạng lưới cựu sinh EPIET ([EAN](https://epietalumni.net/)), với lời cảm ơn đặc biệt tới Annika Wendland. EPIET là Chương trình đào tạo Dịch tễ học can thiệp tại Châu Âu.

Đặc biệt gửi lời cảm ơn tới Trung tâm Điều hành Amsterdam (OCA) của Tổ chức Bác sỹ không biên giới (MSF) cho những sự hỗ trợ của họ trong quá trình phát triển cuốn sổ tay này.

*Ấn phẩm này được hỗ trợ bởi Hợp đồng Hợp tác số NU2GGH001873, được tài trợ bởi Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh thông qua TEPHINET, một chương trình của Lực lượng đặc nhiệm về sức khỏe toàn cầu. Nội dung của sổ tay hoàn toàn do tác giả chịu trách nhiệm và đại diện cho quan điểm chính thức của Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh, Bộ Y tế và Dịch vụ Nhân sinh, Lực lượng Đặc nhiệm về Sức khỏe Toàn cầu, hoặc TEPHINET*

### Cảm hứng {.unnumbered}

Rất nhiều các hướng dẫn và tóm tắt cung cấp kiến thức sử dụng để phát triển nội dung sổ tay này được tham khảo trong các trang nội dung tương ứng.

Một cách tổng quát hơn, các nguồn sau đây đã truyền nguồn cảm hứng cho cuốn sổ tay này:\
[The "R4Epis" project](https://r4epis.netlify.app/) (một sự hợp tác giữa MSF và RECON)\
[R Epidemics Consortium (RECON)](https://www.repidemicsconsortium.org/)\
[R for Data Science book (R4DS)](https://r4ds.had.co.nz/)\
[bookdown: Authoring Books and Technical Documents with R Markdown](https://bookdown.org/yihui/bookdown/)\
[Netlify](https://www.netlify.com) để lưu trữ trang web này

<!-- ### Image credits {-}   -->

<!-- Images in logo from US CDC Public Health Image Library) include [2013 Yemen looking for mosquito breeding sites](https://phil.cdc.gov/Details.aspx?pid=19623), [Ebola virus](https://phil.cdc.gov/Details.aspx?pid=23186), and [Survey in Rajasthan](https://phil.cdc.gov/Details.aspx?pid=19838).   -->

## Điều khoản sử dụng và đóng góp {.unnumbered}

### Giấy phép {.unnumbered}

<a rel="license" href="http://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/"><img src="https://i.creativecommons.org/l/by-nc-sa/4.0/88x31.png" alt="Creative Commons License" style="border-width:0"/></a><br />Sổ tay này được cấp phép theo <a rel="license" href="http://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/">Creative Commons Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International License</a>.

Chúng tôi khuyến khích các khóa học và các chương trình đào tạo dịch tễ sử dụng cuốn sổ tay này cho sinh viên của mình. Nếu bạn có thắc mắc về mục đích sử dụng của mình, hãy gửi email tới [**epiRhandbook\@gmail.com**](mailto:epiRhandbook@gmail.com){.email}.

### Trích dẫn {.unnumbered}

Neale Batra và cộng sự, Cẩm nang Dịch tễ học với R. <a rel="license" href="https://zenodo.org/badge/231610102.svg"><img src="https://zenodo.org/badge/231610102.svg" alt="DOI" style="border-width:0"/></a><br />

### Đóng góp {.unnumbered}

Nếu bạn muốn đóng góp nội dung, vui lòng liên hệ với chúng tôi thông qua Github hoặc email. Chúng tôi đang triển khai lịch trình cập nhật cho cuốn sách cũng như xây dựng hướng dẫn dành cho cộng tác viên.

Xin lưu ý rằng dự án epiRhandbook được phát hành cùng với bộ [Quy tắc ứng xử của cộng tác viên](https://contributor-covenant.org/version/2/0/CODE_OF_CONDUCT.html). Bằng cách đóng góp cho dự án này, bạn đồng ý tuân theo các điều khoản của nó.