forked from yazbel/python-istihza
-
Notifications
You must be signed in to change notification settings - Fork 0
/
gomulu_fonksiyonlar.html
2919 lines (2651 loc) · 251 KB
/
gomulu_fonksiyonlar.html
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
91
92
93
94
95
96
97
98
99
100
101
102
103
104
105
106
107
108
109
110
111
112
113
114
115
116
117
118
119
120
121
122
123
124
125
126
127
128
129
130
131
132
133
134
135
136
137
138
139
140
141
142
143
144
145
146
147
148
149
150
151
152
153
154
155
156
157
158
159
160
161
162
163
164
165
166
167
168
169
170
171
172
173
174
175
176
177
178
179
180
181
182
183
184
185
186
187
188
189
190
191
192
193
194
195
196
197
198
199
200
201
202
203
204
205
206
207
208
209
210
211
212
213
214
215
216
217
218
219
220
221
222
223
224
225
226
227
228
229
230
231
232
233
234
235
236
237
238
239
240
241
242
243
244
245
246
247
248
249
250
251
252
253
254
255
256
257
258
259
260
261
262
263
264
265
266
267
268
269
270
271
272
273
274
275
276
277
278
279
280
281
282
283
284
285
286
287
288
289
290
291
292
293
294
295
296
297
298
299
300
301
302
303
304
305
306
307
308
309
310
311
312
313
314
315
316
317
318
319
320
321
322
323
324
325
326
327
328
329
330
331
332
333
334
335
336
337
338
339
340
341
342
343
344
345
346
347
348
349
350
351
352
353
354
355
356
357
358
359
360
361
362
363
364
365
366
367
368
369
370
371
372
373
374
375
376
377
378
379
380
381
382
383
384
385
386
387
388
389
390
391
392
393
394
395
396
397
398
399
400
401
402
403
404
405
406
407
408
409
410
411
412
413
414
415
416
417
418
419
420
421
422
423
424
425
426
427
428
429
430
431
432
433
434
435
436
437
438
439
440
441
442
443
444
445
446
447
448
449
450
451
452
453
454
455
456
457
458
459
460
461
462
463
464
465
466
467
468
469
470
471
472
473
474
475
476
477
478
479
480
481
482
483
484
485
486
487
488
489
490
491
492
493
494
495
496
497
498
499
500
501
502
503
504
505
506
507
508
509
510
511
512
513
514
515
516
517
518
519
520
521
522
523
524
525
526
527
528
529
530
531
532
533
534
535
536
537
538
539
540
541
542
543
544
545
546
547
548
549
550
551
552
553
554
555
556
557
558
559
560
561
562
563
564
565
566
567
568
569
570
571
572
573
574
575
576
577
578
579
580
581
582
583
584
585
586
587
588
589
590
591
592
593
594
595
596
597
598
599
600
601
602
603
604
605
606
607
608
609
610
611
612
613
614
615
616
617
618
619
620
621
622
623
624
625
626
627
628
629
630
631
632
633
634
635
636
637
638
639
640
641
642
643
644
645
646
647
648
649
650
651
652
653
654
655
656
657
658
659
660
661
662
663
664
665
666
667
668
669
670
671
672
673
674
675
676
677
678
679
680
681
682
683
684
685
686
687
688
689
690
691
692
693
694
695
696
697
698
699
700
701
702
703
704
705
706
707
708
709
710
711
712
713
714
715
716
717
718
719
720
721
722
723
724
725
726
727
728
729
730
731
732
733
734
735
736
737
738
739
740
741
742
743
744
745
746
747
748
749
750
751
752
753
754
755
756
757
758
759
760
761
762
763
764
765
766
767
768
769
770
771
772
773
774
775
776
777
778
779
780
781
782
783
784
785
786
787
788
789
790
791
792
793
794
795
796
797
798
799
800
801
802
803
804
805
806
807
808
809
810
811
812
813
814
815
816
817
818
819
820
821
822
823
824
825
826
827
828
829
830
831
832
833
834
835
836
837
838
839
840
841
842
843
844
845
846
847
848
849
850
851
852
853
854
855
856
857
858
859
860
861
862
863
864
865
866
867
868
869
870
871
872
873
874
875
876
877
878
879
880
881
882
883
884
885
886
887
888
889
890
891
892
893
894
895
896
897
898
899
900
901
902
903
904
905
906
907
908
909
910
911
912
913
914
915
916
917
918
919
920
921
922
923
924
925
926
927
928
929
930
931
932
933
934
935
936
937
938
939
940
941
942
943
944
945
946
947
948
949
950
951
952
953
954
955
956
957
958
959
960
961
962
963
964
965
966
967
968
969
970
971
972
973
974
975
976
977
978
979
980
981
982
983
984
985
986
987
988
989
990
991
992
993
994
995
996
997
998
999
1000
<!DOCTYPE html>
<html lang="tr">
<html lang="tr">
<head>
<meta charset="utf-8" />
<meta name="viewport" content="width=device-width, initial-scale=1.0" /><meta content="Bu bölümde gömülü fonksiyonlar konusunu inceleyeceğiz." name="description" />
<meta content="python, fonksiyon, gömülü fonksiyon" name="keywords" />
<title>Gömülü Fonksiyonlar — Python 3 için Türkçe Kılavuz</title>
<link rel="stylesheet" href="_static/pyramid.css" type="text/css" />
<link rel="stylesheet" href="_static/pygments.css" type="text/css" />
<script id="documentation_options" data-url_root="./" src="_static/documentation_options.js"></script>
<script src="_static/jquery.js"></script>
<script src="_static/underscore.js"></script>
<script src="_static/doctools.js"></script>
<script src="_static/language_data.js"></script>
<script src="_static/translations.js"></script>
<link rel="search" title="Ara" href="search.html" />
<link rel="next" title="İleri Düzey Fonksiyonlar" href="ileri_fonksiyonlar.html" />
<link rel="prev" title="Fonksiyonlar" href="fonksiyonlar.html" />
<!--[if lte IE 6]>
<link rel="stylesheet" href="_static/ie6.css" type="text/css" media="screen" charset="utf-8" />
<![endif]-->
</head><body>
<div class='header'><a href='https://yazbel.com'>yazbel.com</a></div>
<ul class='navbar'>
<li><a href="#"><del>pdf desteği sonlanmıştır</del></a></li>
<li class="forum"><a href="http://forum.yazbel.com">forum</a></li>
</ul>
<div class="related" role="navigation" aria-label="related navigation">
<h3>Gezinti</h3>
<ul>
<li class="right" style="margin-right: 10px">
<a href="ileri_fonksiyonlar.html" title="İleri Düzey Fonksiyonlar"
accesskey="N">sonraki</a></li>
<li class="right" >
<a href="fonksiyonlar.html" title="Fonksiyonlar"
accesskey="P">önceki</a> |</li>
<li class="nav-item nav-item-0"><a href=".">⌂</a></li>
<li class="nav-item nav-item-this"><a href="">Gömülü Fonksiyonlar</a></li>
</ul>
</div>
<div class="document">
<div class="documentwrapper">
<div class="body" role="main">
<div class="section" id="gomulu-fonksiyonlar">
<h1>Gömülü Fonksiyonlar<a class="headerlink" href="#gomulu-fonksiyonlar" title="Bu başlık için kalıcı bağlantı">¶</a></h1>
<p>Bu bölümde, daha önce de birkaç kez bahsettiğimiz ve çokça örneğini gördüğümüz
bir kavramdan söz edeceğiz. Bu kavramın adı ‘gömülü fonksiyonlar’.</p>
<p>Esasında biz buraya gelene kadar Python’da pek çok gömülü fonksiyon gördük.
Dolayısıyla aslında görünüş olarak bunların neye benzediğini biliyoruz. Örneğin
daha önceki derslerimizde gördüğümüz <code class="docutils literal notranslate"><span class="pre">print()</span></code> gömülü bir fonksiyondur. Aynı
şekilde <code class="docutils literal notranslate"><span class="pre">open()</span></code>, <code class="docutils literal notranslate"><span class="pre">type()</span></code>, <code class="docutils literal notranslate"><span class="pre">len()</span></code>, <code class="docutils literal notranslate"><span class="pre">pow()</span></code>, <code class="docutils literal notranslate"><span class="pre">bin()</span></code> ve şimdiye kadar
tanıştığımız öteki bütün fonksiyonlar birer gömülü fonksiyondur.</p>
<p>Gömülü fonksiyonlar İngilizcede <em>builtin functions</em> olarak adlandırılır. Bu
fonksiyonlar gerçekten de dile gömülü vaziyettedirler. Bildiğiniz gibi, bir
fonksiyonu kullanabilmemiz için o fonksiyonu tanımlamamız gerekir. İşte gömülü
fonksiyonlar, bizim tanımlamamıza gerek kalmadan, Python geliştiricileri
tarafından önceden tanımlanıp dile gömülmüş ve hizmetimize sunulmuş faydalı
birtakım araçlardır.</p>
<p>İşte bu bölümde biz de bu gömülü fonksiyonları tek tek ve ayrıntılı olarak
inceleyeceğiz. Dediğimiz gibi, bunlardan bir kısmını halihazırda görmüştünüz.
Ama biz bütünlük açısından, önceden ele almış olduğumuz bu fonksiyonlara da
kısaca değinmeden geçmeyeceğiz. Böylelikle hem yeni fonksiyonlar öğrenmiş
olacağız hem de önceden öğrendiğimiz fonksiyonlarla birlikte yeni fonksiyonları
da derli toplu bir şekilde görme imkanımız olacak.</p>
<p>Bu bölümde elbette birtakım fonksiyonları salt art arda sıralamakla
yetinmeyeceğiz. Python’daki gömülü fonksiyonları incelerken bir yandan da Python
programlama dilindeki çok önemli bazı kavramları ele alacağız.</p>
<p>İlk olarak <code class="docutils literal notranslate"><span class="pre">abs()</span></code> adlı bir fonksiyonla başlıyoruz gömülü fonksiyonları
incelemeye…</p>
<div class="section" id="abs">
<h2>abs()<a class="headerlink" href="#abs" title="Bu başlık için kalıcı bağlantı">¶</a></h2>
<p>İngilizcede ‘mutlak’ anlamına gelen <em>absolute</em> adlı bir kelime bulunur. İşte bu
fonksiyonun adı da bu kelimeden gelir. Fonksiyonumuzun görevi de isminin
anlamına yakındır. <code class="docutils literal notranslate"><span class="pre">abs()</span></code> fonksiyonunu bir sayının mutlak değerini elde etmek
için kullanıyoruz.</p>
<p>Peki ‘mutlak değer’ ne anlama geliyor. Esasında siz bu kavrama matematik
derslerinden aşinasınız. Ama bilmeyenler veya unutmuş olanlar için tekrar
edelim. ‘Mutlak değer’ bir sayının <cite>0</cite>’a olan uzaklığıdır. Örneğin <cite>20</cite>
sayısının <cite>0</cite> sayısına olan uzaklığı 20’dir. Dolayısıyla <cite>20</cite> sayısının mutlak
değeri 20’dir. Aynı şekilde <cite>-20</cite> sayısının da <cite>0</cite> sayısına uzaklığı 20’dir.
Yani, <cite>-20</cite> sayısının da mutlak değeri 20’dir.</p>
<p>İşte <code class="docutils literal notranslate"><span class="pre">abs()</span></code> fonksiyonu bize bir sayının mutlak değerinin ne olduğunu söyler:</p>
<div class="highlight-py3 notranslate"><div class="highlight"><pre><span></span><span class="gp">>>> </span><span class="nb">abs</span><span class="p">(</span><span class="o">-</span><span class="mi">20</span><span class="p">)</span>
<span class="go">20</span>
<span class="gp">>>> </span><span class="nb">abs</span><span class="p">(</span><span class="mi">20</span><span class="p">)</span>
<span class="go">20</span>
<span class="gp">>>> </span><span class="nb">abs</span><span class="p">(</span><span class="mf">20.0</span><span class="p">)</span>
<span class="go">20.0</span>
</pre></div>
</div>
<p>Mutlak değer kavramı yalnızca tamsayılar ve kayan noktalı sayılar için değil,
aynı zamanda karmaşık sayılar için de geçerlidir. Dolayısıyla <code class="docutils literal notranslate"><span class="pre">abs()</span></code>
fonksiyonunu kullanarak karmaşık sayıların da mutlak değerini hesaplayabiliriz:</p>
<div class="highlight-py3 notranslate"><div class="highlight"><pre><span></span><span class="gp">>>> </span><span class="nb">abs</span><span class="p">(</span><span class="mi">20</span><span class="o">+</span><span class="mi">3</span><span class="n">j</span><span class="p">)</span>
<span class="go">20.223748416156685</span>
</pre></div>
</div>
<p>Gördüğünüz gibi bu fonksiyon yalnızca tek bir parametre alıyor ve bu
parametrenin mutlak değerini döndürüyor.</p>
</div>
<div class="section" id="round">
<h2>round()<a class="headerlink" href="#round" title="Bu başlık için kalıcı bağlantı">¶</a></h2>
<p><code class="docutils literal notranslate"><span class="pre">round()</span></code> fonksiyonu bir sayıyı belli ölçütlere göre yukarı veya aşağı doğru
yuvarlamamızı sağlar. Basit birkaç örnek verelim:</p>
<div class="highlight-py3 notranslate"><div class="highlight"><pre><span></span><span class="gp">>>> </span><span class="nb">round</span><span class="p">(</span><span class="mf">12.4</span><span class="p">)</span>
<span class="go">12</span>
<span class="gp">>>> </span><span class="nb">round</span><span class="p">(</span><span class="mf">12.7</span><span class="p">)</span>
<span class="go">13</span>
</pre></div>
</div>
<p>Gördüğünüz gibi bu fonksiyon, kayan noktalı sayıları en yakın tam sayıya doğru
yuvarlıyor.</p>
<p>Ancak burada dikkat etmemiz gereken bir nokta var.</p>
<p>Şu örnekleri bir inceleyelim:</p>
<div class="highlight-py3 notranslate"><div class="highlight"><pre><span></span><span class="gp">>>> </span><span class="nb">round</span><span class="p">(</span><span class="mf">1.5</span><span class="p">)</span>
<span class="go">2</span>
<span class="gp">>>> </span><span class="nb">round</span><span class="p">(</span><span class="mf">12.5</span><span class="p">)</span>
<span class="go">12</span>
</pre></div>
</div>
<p>Gördüğünüz gibi, fonksiyonumuz <cite>1.5</cite> sayısını yukarı doğru, <cite>12.5</cite> sayısını ise
aşağı doğru yuvarladı. Bunun sebebi, kayan noktalı bir sayının üst ve alt tam
sayılara olan uzaklığının birbirine eşit olduğu durumlarda Python’ın çift sayıya
doğru yuvarlama yapmayı tercih etmesidir. Mesela yukarıdaki örneklerde <cite>1.5</cite>
sayısı hem <cite>1</cite> sayısına, hem de <cite>2</cite> sayısına eşit uzaklıkta bulunuyor. İşte
Python bu durumda, bir çift sayı olan <cite>2</cite> sayısına doğru yuvarlamayı tercih
edecektir.</p>
<p><code class="docutils literal notranslate"><span class="pre">round()</span></code> fonksiyonu toplam iki parametre alır. İlk parametre, yuvarlanacak
sayının kendisidir. Yuvarlama hassasiyetini belirlemek için ise ikinci bir
parametreden yararlanabiliriz.</p>
<p>Örneğin <cite>22</cite> sayısını <cite>7</cite>’ye böldüğümüzde normalde şöyle bir çıktı elde ederiz:</p>
<div class="highlight-py3 notranslate"><div class="highlight"><pre><span></span><span class="gp">>>> </span><span class="mi">22</span><span class="o">/</span><span class="mi">7</span>
<span class="go">3.142857142857143</span>
</pre></div>
</div>
<p><code class="docutils literal notranslate"><span class="pre">round()</span></code> fonksiyonunu tek parametre ile kullandığımızda bu fonksiyon
yukarıdaki sayıyı şu şekilde yuvarlayacaktır:</p>
<div class="highlight-py3 notranslate"><div class="highlight"><pre><span></span><span class="gp">>>> </span><span class="nb">round</span><span class="p">(</span><span class="mi">22</span><span class="o">/</span><span class="mi">7</span><span class="p">)</span>
<span class="go">3</span>
</pre></div>
</div>
<p>İşte biz <code class="docutils literal notranslate"><span class="pre">round()</span></code> fonksiyonuna ikinci bir parametre daha vererek, yuvarlama
hassasiyetini kontrol edebiliriz.</p>
<p>Aşağıdaki örnekleri dikkatlice inceleyin:</p>
<div class="highlight-py3 notranslate"><div class="highlight"><pre><span></span><span class="gp">>>> </span><span class="nb">round</span><span class="p">(</span><span class="mi">22</span><span class="o">/</span><span class="mi">7</span><span class="p">)</span>
<span class="go">3</span>
<span class="gp">>>> </span><span class="nb">round</span><span class="p">(</span><span class="mi">22</span><span class="o">/</span><span class="mi">7</span><span class="p">,</span> <span class="mi">0</span><span class="p">)</span>
<span class="go">3.0</span>
<span class="gp">>>> </span><span class="nb">round</span><span class="p">(</span><span class="mi">22</span><span class="o">/</span><span class="mi">7</span><span class="p">,</span> <span class="mi">1</span><span class="p">)</span>
<span class="go">3.1</span>
<span class="gp">>>> </span><span class="nb">round</span><span class="p">(</span><span class="mi">22</span><span class="o">/</span><span class="mi">7</span><span class="p">,</span> <span class="mi">2</span><span class="p">)</span>
<span class="go">3.14</span>
<span class="gp">>>> </span><span class="nb">round</span><span class="p">(</span><span class="mi">22</span><span class="o">/</span><span class="mi">7</span><span class="p">,</span> <span class="mi">3</span><span class="p">)</span>
<span class="go">3.143</span>
<span class="gp">>>> </span><span class="nb">round</span><span class="p">(</span><span class="mi">22</span><span class="o">/</span><span class="mi">7</span><span class="p">,</span> <span class="mi">4</span><span class="p">)</span>
<span class="go">3.1429</span>
</pre></div>
</div>
<p>Gördüğünüz gibi, <code class="docutils literal notranslate"><span class="pre">round()</span></code> fonksiyonuna verdiğimiz ikinci parametre, yuvarlama
işleminin ne kadar hassas olacağını belirliyor.</p>
</div>
<div class="section" id="all">
<h2>all()<a class="headerlink" href="#all" title="Bu başlık için kalıcı bağlantı">¶</a></h2>
<p><em>All</em> kelimesi Türkçede ‘hepsi’ anlamına gelir. Bu fonksiyonun görevi de bu
anlamı çağrıştırır. <code class="docutils literal notranslate"><span class="pre">all()</span></code> fonksiyonunun görevi, bir dizi içinde bulunan
bütün değerler <cite>True</cite> ise <cite>True</cite> değeri, eğer bu değerlerden herhangi biri
<cite>False</cite> ise de <cite>False</cite> değeri döndürmektir.</p>
<p>Örneğin elimizde şöyle bir liste olduğunu varsayalım:</p>
<div class="highlight-py3 notranslate"><div class="highlight"><pre><span></span><span class="gp">>>> </span><span class="n">liste</span> <span class="o">=</span> <span class="p">[</span><span class="mi">1</span><span class="p">,</span> <span class="mi">2</span><span class="p">,</span> <span class="mi">3</span><span class="p">,</span> <span class="mi">4</span><span class="p">]</span>
</pre></div>
</div>
<p>Şimdi <code class="docutils literal notranslate"><span class="pre">all()</span></code> fonksiyonunu bu liste üzerine uygulayalım:</p>
<div class="highlight-py3 notranslate"><div class="highlight"><pre><span></span><span class="gp">>>> </span><span class="nb">all</span><span class="p">(</span><span class="n">liste</span><span class="p">)</span>
<span class="go">True</span>
</pre></div>
</div>
<p>Bildiğiniz gibi, <cite>0</cite> hariç bütün sayıların bool değeri <cite>True</cite>’dur. Yukarıdaki
listede <cite>False</cite> değeri verebilecek herhangi bir değer bulunmadığından, <code class="docutils literal notranslate"><span class="pre">all()</span></code>
fonksiyonu bu liste için <cite>True</cite> değerini veriyor. Bir de şuna bakalım:</p>
<div class="highlight-py3 notranslate"><div class="highlight"><pre><span></span><span class="gp">>>> </span><span class="n">liste</span> <span class="o">=</span> <span class="p">[</span><span class="mi">0</span><span class="p">,</span> <span class="mi">1</span><span class="p">,</span> <span class="mi">2</span><span class="p">,</span> <span class="mi">3</span><span class="p">,</span> <span class="mi">4</span><span class="p">]</span>
<span class="gp">>>> </span><span class="nb">all</span><span class="p">(</span><span class="n">liste</span><span class="p">)</span>
<span class="go">False</span>
</pre></div>
</div>
<p>Dediğimiz gibi, <code class="docutils literal notranslate"><span class="pre">all()</span></code> fonksiyonu ancak dizi içindeki bütün değerlerin bool
değeri <cite>True</cite> ise <cite>True</cite> çıktısı verecektir.</p>
<p>Son bir örnek daha verelim:</p>
<div class="highlight-py3 notranslate"><div class="highlight"><pre><span></span><span class="gp">>>> </span><span class="n">liste</span> <span class="o">=</span> <span class="p">[</span><span class="s1">'ahmet'</span><span class="p">,</span> <span class="s1">'mehmet'</span><span class="p">,</span> <span class="s1">''</span><span class="p">]</span>
<span class="gp">>>> </span><span class="nb">all</span><span class="p">(</span><span class="n">liste</span><span class="p">)</span>
<span class="go">False</span>
</pre></div>
</div>
<p>Listede <cite>False</cite> değerine sahip bir boş karakter dizisi bulunduğu için <code class="docutils literal notranslate"><span class="pre">all()</span></code>
fonksiyonu <cite>False</cite> çıktısı veriyor.</p>
<p>Bu fonksiyonu her türlü kodun bool değerlerini test etmek için
kullanabilirsiniz. Mesela bu fonksiyonu kullanarak, bir nesnenin listelenen
özelliklerin hepsine sahip olup olmadığını denetleyebilirsiniz:</p>
<div class="highlight-py3 notranslate"><div class="highlight"><pre><span></span><span class="gp">>>> </span><span class="n">a</span> <span class="o">=</span> <span class="mi">3</span>
<span class="gp">>>> </span><span class="n">t1</span> <span class="o">=</span> <span class="n">a</span> <span class="o">==</span> <span class="mi">3</span> <span class="c1">#sayı 3 mü?</span>
<span class="gp">>>> </span><span class="n">t2</span> <span class="o">=</span> <span class="n">a</span> <span class="o"><</span> <span class="mi">4</span> <span class="c1">#sayı 4'ten küçük mü?</span>
<span class="gp">>>> </span><span class="n">t3</span> <span class="o">=</span> <span class="n">a</span> <span class="o">%</span> <span class="mi">2</span> <span class="o">==</span> <span class="mi">1</span> <span class="c1">#sayı bir tek sayı mı?</span>
<span class="gp">>>> </span><span class="nb">all</span><span class="p">([</span><span class="n">t1</span><span class="p">,</span> <span class="n">t2</span><span class="p">,</span> <span class="n">t3</span><span class="p">])</span> <span class="c1">#sayı bu özelliklerin hepsine sahip mi?</span>
<span class="go">True</span>
</pre></div>
</div>
<p>Eğer sayımız bu özelliklerin birine bile sahip değilse, <code class="docutils literal notranslate"><span class="pre">all()</span></code> fonksiyonu
<cite>False</cite> çıktısı verecektir.</p>
</div>
<div class="section" id="any">
<h2>any()<a class="headerlink" href="#any" title="Bu başlık için kalıcı bağlantı">¶</a></h2>
<p><em>Any</em> kelimesi İngilizcede ‘herhangi bir’ anlamına gelir. İşte <code class="docutils literal notranslate"><span class="pre">any()</span></code>
fonksiyonunun görevi de, bir dizi içindeki bütün değerlerden en az biri <cite>True</cite>
ise <cite>True</cite> çıktısı vermektir.</p>
<p>Örneğin:</p>
<div class="highlight-py3 notranslate"><div class="highlight"><pre><span></span><span class="gp">>>> </span><span class="n">liste</span> <span class="o">=</span> <span class="p">[</span><span class="s1">'ahmet'</span><span class="p">,</span> <span class="s1">'mehmet'</span><span class="p">,</span> <span class="s1">''</span><span class="p">]</span>
<span class="gp">>>> </span><span class="nb">any</span><span class="p">(</span><span class="n">liste</span><span class="p">)</span>
<span class="go">True</span>
</pre></div>
</div>
<p><code class="docutils literal notranslate"><span class="pre">any()</span></code> fonksiyonunun <cite>True</cite> çıktısı verebilmesi için listede yalnızca bir
adet <cite>True</cite> değerli öğe olması yeterlidir. Bu fonksiyonun <cite>False</cite> çıktısı
verebilmesi için dizi içindeki bütün öğelerin bool değerinin <cite>False</cite> olması
gerekir:</p>
<div class="highlight-py3 notranslate"><div class="highlight"><pre><span></span><span class="gp">>>> </span><span class="n">l</span> <span class="o">=</span> <span class="p">[</span><span class="s1">''</span><span class="p">,</span> <span class="mi">0</span><span class="p">,</span> <span class="p">[],</span> <span class="p">(),</span> <span class="nb">set</span><span class="p">(),</span> <span class="nb">dict</span><span class="p">()]</span>
<span class="gp">>>> </span><span class="nb">any</span><span class="p">(</span><span class="n">l</span><span class="p">)</span>
<span class="go">False</span>
</pre></div>
</div>
<p>İçi boş veri tiplerinin bool değerinin <cite>False</cite> olduğunu biliyorsunuz.</p>
<p>Tıpkı <code class="docutils literal notranslate"><span class="pre">all()</span></code> fonksiyonunda olduğu gibi, <code class="docutils literal notranslate"><span class="pre">any()</span></code> fonksiyonunu da, bir grup
nesnenin bool değerlerini denetlemek amacıyla kullanabilirsiniz.</p>
</div>
<div class="section" id="ascii">
<h2>ascii()<a class="headerlink" href="#ascii" title="Bu başlık için kalıcı bağlantı">¶</a></h2>
<p>Bu fonksiyon, bir nesnenin ekrana basılabilir halini verir bize. Dilerseniz bu
fonksiyonun yaptığı işi tanımlamak yerine bunu bir örnek üzerinden anlatmaya
çalışalım:</p>
<div class="highlight-py3 notranslate"><div class="highlight"><pre><span></span><span class="gp">>>> </span><span class="n">a</span> <span class="o">=</span> <span class="s1">'istihza'</span>
<span class="gp">>>> </span><span class="nb">print</span><span class="p">(</span><span class="n">ascii</span><span class="p">(</span><span class="n">a</span><span class="p">))</span>
<span class="go">'istihza'</span>
</pre></div>
</div>
<p>Bu fonksiyonun, <code class="docutils literal notranslate"><span class="pre">print()</span></code> fonksiyonundan farklı olarak, çıktıya tırnak
işaretlerini de eklediğine dikkat edin.</p>
<p><code class="docutils literal notranslate"><span class="pre">ascii()</span></code> fonksiyonunun tam olarak ne yaptığını daha iyi anlamak için herhalde
şu örnek daha faydalı olacaktır.</p>
<p>Dikkatlice bakın:</p>
<div class="highlight-py3 notranslate"><div class="highlight"><pre><span></span><span class="gp">>>> </span><span class="nb">print</span><span class="p">(</span><span class="s1">'</span><span class="se">\n</span><span class="s1">'</span><span class="p">)</span>
</pre></div>
</div>
<p>Bu komutu verdiğimizde, <cite>n</cite> kaçış dizisinin etkisiyle yeni satıra geçileceğini
biliyorsunuz.</p>
<p>Bir de şuna bakın:</p>
<div class="highlight-py3 notranslate"><div class="highlight"><pre><span></span><span class="gp">>>> </span><span class="nb">print</span><span class="p">(</span><span class="n">ascii</span><span class="p">(</span><span class="s1">'</span><span class="se">\n</span><span class="s1">!'</span><span class="p">))</span>
<span class="go">'\n'</span>
</pre></div>
</div>
<p>Gördüğünüz gibi, <code class="docutils literal notranslate"><span class="pre">ascii()</span></code> fonksiyonu, satır başı kaçış dizisinin görevini
yapmasını sağlamak yerine bu kaçış dizisinin ekrana basılabilir halini veriyor
bize.</p>
<p>Ayrıca bu fonksiyon, karakter dizileri içindeki Türkçe karakterlerin de UNICODE
temsillerini döndürür. Örneğin:</p>
<div class="highlight-py3 notranslate"><div class="highlight"><pre><span></span><span class="gp">>>> </span><span class="n">a</span> <span class="o">=</span> <span class="s1">'ışık'</span>
<span class="gp">>>> </span><span class="nb">print</span><span class="p">(</span><span class="n">ascii</span><span class="p">(</span><span class="n">a</span><span class="p">))</span>
<span class="go">'\u0131\u015f\u0131k'</span>
</pre></div>
</div>
<p>Bunu daha net şu şekilde görebiliriz:</p>
<div class="highlight-py3 notranslate"><div class="highlight"><pre><span></span><span class="gp">>>> </span><span class="k">for</span> <span class="n">i</span> <span class="ow">in</span> <span class="n">a</span><span class="p">:</span>
<span class="gp">... </span> <span class="nb">print</span><span class="p">(</span><span class="n">ascii</span><span class="p">(</span><span class="n">i</span><span class="p">))</span>
<span class="gp">...</span>
<span class="go">'\u0131'</span>
<span class="go">'\u015f'</span>
<span class="go">'\u0131'</span>
<span class="go">'k'</span>
</pre></div>
</div>
<p>Gördüğünüz gibi, <code class="docutils literal notranslate"><span class="pre">ascii()</span></code> fonksiyonu ASCII olmayan karakterlerle
karşılaştığında bunların karakter temsilleri yerine UNICODE temsillerini (veya
onaltılık sayma düzenindeki karşılıklarını) veriyor.</p>
<p>Son olarak şu örneğe bakalım:</p>
<div class="highlight-py3 notranslate"><div class="highlight"><pre><span></span><span class="gp">>>> </span><span class="n">liste</span> <span class="o">=</span> <span class="p">[</span><span class="s1">'elma'</span><span class="p">,</span> <span class="s1">'armut'</span><span class="p">,</span> <span class="s1">'erik'</span><span class="p">]</span>
<span class="gp">>>> </span><span class="n">temsil</span> <span class="o">=</span> <span class="n">ascii</span><span class="p">(</span><span class="n">liste</span><span class="p">)</span>
<span class="gp">>>> </span><span class="nb">print</span><span class="p">(</span><span class="n">temsil</span><span class="p">)</span>
<span class="go">['elma', 'armut', 'erik']</span>
</pre></div>
</div>
<p>Burada listemiz <code class="docutils literal notranslate"><span class="pre">ascii()</span></code> fonksiyonuna parametre olarak verildikten sonra
artık liste olma özelliğini yitirip bir karakter dizisi haline gelir. Bunu
denetleyelim:</p>
<div class="highlight-py3 notranslate"><div class="highlight"><pre><span></span><span class="gp">>>> </span><span class="nb">print</span><span class="p">(</span><span class="nb">type</span><span class="p">(</span><span class="n">temsil</span><span class="p">))</span>
<span class="go"><class 'str'></span>
<span class="gp">>>> </span><span class="n">temsil</span><span class="p">[</span><span class="mi">0</span><span class="p">]</span>
<span class="go">'['</span>
</pre></div>
</div>
<p>Gördüğünüz gibi, <code class="docutils literal notranslate"><span class="pre">ascii()</span></code> fonksiyonu listeyi alıp, bunu ekrana basılabilir
bir bütün haline getiriyor. Elbette bunun için de, kendisine verilen parametreyi
bir karakter dizisine dönüştürüyor.</p>
</div>
<div class="section" id="repr">
<h2>repr()<a class="headerlink" href="#repr" title="Bu başlık için kalıcı bağlantı">¶</a></h2>
<p><code class="docutils literal notranslate"><span class="pre">repr()</span></code> fonksiyonunun yaptığı iş, biraz önce gördüğümüz <code class="docutils literal notranslate"><span class="pre">ascii()</span></code>
fonksiyonunun yaptığı işe çok benzer. Bu iki fonksiyon, ASCII olmayan
karakterlere muameleleri açısından birbirinden ayrılır.</p>
<p>Hatırlarsanız <code class="docutils literal notranslate"><span class="pre">ascii()</span></code> fonksiyonu ASCII olmayan karakterlerle karşılaştığında
bunların UNICODE (veya onaltılık) temsillerini gösteriyordu:</p>
<div class="highlight-py3 notranslate"><div class="highlight"><pre><span></span><span class="gp">>>> </span><span class="n">ascii</span><span class="p">(</span><span class="s1">'şeker'</span><span class="p">)</span>
<span class="go">"'\\u015feker'"</span>
</pre></div>
</div>
<p><code class="docutils literal notranslate"><span class="pre">repr()</span></code> fonksiyonu ise ASCII olmayan karakterlerle karşılaşsa bile, bize
çıktı olarak bunların da karakter karşılıklarını gösterir:</p>
<div class="highlight-py3 notranslate"><div class="highlight"><pre><span></span><span class="gp">>>> </span><span class="nb">repr</span><span class="p">(</span><span class="s1">'şeker'</span><span class="p">)</span>
<span class="go">"'şeker'"</span>
</pre></div>
</div>
<p>Geri kalan özellikleri bakımından <code class="docutils literal notranslate"><span class="pre">repr()</span></code> ve <code class="docutils literal notranslate"><span class="pre">ascii()</span></code> fonksiyonları
birbiriyle aynıdır.</p>
</div>
<div class="section" id="bool">
<h2>bool()<a class="headerlink" href="#bool" title="Bu başlık için kalıcı bağlantı">¶</a></h2>
<p>Bu fonksiyon bir nesnenin bool değerini verir:</p>
<div class="highlight-py3 notranslate"><div class="highlight"><pre><span></span><span class="gp">>>> </span><span class="nb">bool</span><span class="p">(</span><span class="mi">0</span><span class="p">)</span>
<span class="go">False</span>
<span class="gp">>>> </span><span class="nb">bool</span><span class="p">(</span><span class="mi">1</span><span class="p">)</span>
<span class="go">True</span>
<span class="gp">>>> </span><span class="nb">bool</span><span class="p">([])</span>
<span class="go">False</span>
</pre></div>
</div>
</div>
<div class="section" id="bin">
<h2>bin()<a class="headerlink" href="#bin" title="Bu başlık için kalıcı bağlantı">¶</a></h2>
<p>Bu fonksiyon, bir sayının ikili düzendeki karşılığını verir:</p>
<div class="highlight-py3 notranslate"><div class="highlight"><pre><span></span><span class="gp">>>> </span><span class="nb">bin</span><span class="p">(</span><span class="mi">12</span><span class="p">)</span>
<span class="go">'0b1100'</span>
</pre></div>
</div>
<p>Bu fonksiyonun verdiği çıktının bir sayı değil, karakter dizisi olduğuna dikkat
etmelisiniz.</p>
</div>
<div class="section" id="bytes">
<h2>bytes()<a class="headerlink" href="#bytes" title="Bu başlık için kalıcı bağlantı">¶</a></h2>
<p>Bu fonksiyon <cite>bytes</cite> türünde nesneler oluşturmak için kullanılır. Bu fonksiyonu
‘bayt’ adlı veri tipini incelerken ayrıntılı olarak ele almıştık. Gelin
isterseniz burada da bu fonksiyona şöyle bir değinelim.</p>
<p>Dediğimiz gibi, <code class="docutils literal notranslate"><span class="pre">bytes()</span></code> adlı fonksiyon, <cite>bytes</cite> türünde veriler oluşturmaya
yarar. Bu fonksiyon işlev olarak, daha önce öğrendiğimiz <code class="docutils literal notranslate"><span class="pre">list()</span></code>, <code class="docutils literal notranslate"><span class="pre">str()</span></code>,
<code class="docutils literal notranslate"><span class="pre">int()</span></code>, <code class="docutils literal notranslate"><span class="pre">set()</span></code>, <code class="docutils literal notranslate"><span class="pre">dict()</span></code> gibi fonksiyonlara çok benzer. Tıpkı bu
fonksiyonlar gibi, <code class="docutils literal notranslate"><span class="pre">bytes()</span></code> fonksiyonunun görevi de farklı veri tiplerini
‘bayt’ adlı veri tipine dönüştürmektir.</p>
<p>Bu fonksiyon, kendisine verilen parametrelerin türüne bağlı olarak birbirinden
farklı sonuçlar ortaya çıkarır. Örneğin eğer bu fonksiyona parametre olarak bir
tam sayı verecek olursanız, bu fonksiyon size o tam sayı miktarınca bir bayt
nesnesi verecektir. Gelin isterseniz bu durumu örnekler üzerinde göstermeye
çalışalım:</p>
<div class="highlight-py3 notranslate"><div class="highlight"><pre><span></span><span class="gp">>>> </span><span class="nb">bytes</span><span class="p">(</span><span class="mi">10</span><span class="p">)</span>
<span class="go">b'\x00\x00\x00\x00\x00\x00\x00\x00\x00\x00'</span>
</pre></div>
</div>
<p>Yukarıdaki komut bize, her bir öğesinin değeri <cite>0</cite> olan 10 baytlık bir veri
döndürdü:</p>
<div class="highlight-py3 notranslate"><div class="highlight"><pre><span></span><span class="gp">>>> </span><span class="n">a</span> <span class="o">=</span> <span class="nb">bytes</span><span class="p">(</span><span class="mi">10</span><span class="p">)</span>
<span class="gp">>>> </span><span class="n">a</span>
<span class="go">b'\x00\x00\x00\x00\x00\x00\x00\x00\x00\x00'</span>
<span class="gp">>>> </span><span class="n">a</span><span class="p">[</span><span class="mi">0</span><span class="p">]</span>
<span class="go">0</span>
<span class="gp">>>> </span><span class="n">a</span><span class="p">[</span><span class="mi">1</span><span class="p">]</span>
<span class="go">0</span>
<span class="gp">>>> </span><span class="n">a</span><span class="p">[</span><span class="mi">2</span><span class="p">]</span>
<span class="go">0</span>
</pre></div>
</div>
<p>Gördüğünüz gibi, <code class="docutils literal notranslate"><span class="pre">bytes(10)</span></code> komutuyla oluşturduğumuz <cite>a</cite> değişkeni içinde
toplam 10 adet bayt var ve bu baytların her birinin değeri 0.</p>
<p>Yukarıda, <code class="docutils literal notranslate"><span class="pre">bytes()</span></code> fonksiyonuna bir tam sayı değerli parametre verdiğimizde
nasıl bir sonuç alacağımızı öğrendik. Peki biz bu fonksiyona parametre olarak
bir karakter dizisi verirsek ne olur?</p>
<p>Hemen görelim:</p>
<div class="highlight-py3 notranslate"><div class="highlight"><pre><span></span><span class="gp">>>> </span><span class="nb">bytes</span><span class="p">(</span><span class="s1">'istihza'</span><span class="p">)</span>
<span class="gt">Traceback (most recent call last):</span>
File <span class="nb">"<stdin>"</span>, line <span class="m">1</span>, in <span class="n"><module></span>
<span class="gr">TypeError</span>: <span class="n">string argument without an encoding</span>
</pre></div>
</div>
<p>Bu fonksiyona karakter dizilerini doğrudan parametre olarak veremeyiz. Eğer
verirsek yukarıdaki gibi bir hata alırız. Peki acaba bu hatayı almamızın nedeni
ne olabilir?</p>
<p>Dediğimiz gibi, <code class="docutils literal notranslate"><span class="pre">bytes()</span></code> fonksiyonu, çeşitli veri tiplerini bayta
dönüştürmeye yarar. Ancak bildiğiniz gibi, bayta dönüştürme işlemi her kod
çözücü tarafından farklı biçimde yapılır. Örneğin:</p>
<div class="highlight-py3 notranslate"><div class="highlight"><pre><span></span><span class="gp">>>> </span><span class="s1">'ışık'</span><span class="o">.</span><span class="n">encode</span><span class="p">(</span><span class="s1">'utf-8'</span><span class="p">)</span>
<span class="go">b'\xc4\xb1\xc5\x9f\xc4\xb1k'</span>
<span class="gp">>>> </span><span class="s1">'ışık'</span><span class="o">.</span><span class="n">encode</span><span class="p">(</span><span class="s1">'cp857'</span><span class="p">)</span>
<span class="go">b'\x8d\x9f\x8dk'</span>
<span class="gp">>>> </span><span class="s1">'ışık'</span><span class="o">.</span><span class="n">encode</span><span class="p">(</span><span class="s1">'cp1254'</span><span class="p">)</span>
<span class="go">b'\xfd\xfe\xfdk'</span>
</pre></div>
</div>
<p>Dolayısıyla, <code class="docutils literal notranslate"><span class="pre">bytes()</span></code> fonksiyonunun bir karakter dizisini bayta çevirirken
nasıl davranması gerektiğini anlayabilmesi için, bayta dönüştürme işlemini hangi
kod çözücü ile yapmak istediğimizi açıkça belirtmemiz gerekir:</p>
<div class="highlight-py3 notranslate"><div class="highlight"><pre><span></span><span class="gp">>>> </span><span class="nb">bytes</span><span class="p">(</span><span class="s1">'ışık'</span><span class="p">,</span> <span class="s1">'utf-8'</span><span class="p">)</span>
<span class="go">b'\xc4\xb1\xc5\x9f\xc4\xb1k'</span>
<span class="gp">>>> </span><span class="nb">bytes</span><span class="p">(</span><span class="s1">'ışık'</span><span class="p">,</span> <span class="s1">'cp1254'</span><span class="p">)</span>
<span class="go">b'\xfd\xfe\xfdk'</span>
<span class="gp">>>> </span><span class="nb">bytes</span><span class="p">(</span><span class="s1">'ışık'</span><span class="p">,</span> <span class="s1">'cp857'</span><span class="p">)</span>
<span class="go">b'\x8d\x9f\x8dk'</span>
</pre></div>
</div>
<p>Gördüğünüz gibi, <code class="docutils literal notranslate"><span class="pre">bytes()</span></code> fonksiyonuna parametre olarak bir karakter dizisi
verebilmek için, bu karakter dizisi ile birlikte bir kod çözücü de belirtmemiz
gerekiyor. Böylece <code class="docutils literal notranslate"><span class="pre">bytes()</span></code> fonksiyonu kendisine verdiğimiz karakter
dizisini, belirttiğimiz kod çözücünün kurallarına göre bayta dönüştürüyor.</p>
<p>Bu arada, çıktıda görünen ‘b’ harflerinin, elimizdeki verinin bir bayt olduğunu
gösteren bir işaret olduğunu biliyorsunuz.</p>
<p>Ayrıca, <code class="docutils literal notranslate"><span class="pre">bytes()</span></code> fonksiyonuna verdiğimiz ikinci parametrenin isminin
<cite>encoding</cite> olduğunu ve bu parametreyi isimli bir parametre olarak da
kullanabileceğimizi belirtelim:</p>
<div class="highlight-py3 notranslate"><div class="highlight"><pre><span></span><span class="gp">>>> </span><span class="nb">bytes</span><span class="p">(</span><span class="s1">'istihza'</span><span class="p">,</span> <span class="n">encoding</span><span class="o">=</span><span class="s1">'ascii'</span><span class="p">)</span>
</pre></div>
</div>
<p>Bu noktada size şöyle bir soru sorayım: Acaba <code class="docutils literal notranslate"><span class="pre">bytes()</span></code> fonksiyonuna
ilk parametre olarak verdiğimiz karakter dizisi, ikinci parametrede
belirttiğimiz kod çözücü tarafından tanınmazsa ne olur?</p>
<p>Cevabı tahmin edebilirsiniz: Böyle bir durumda elbette Python bize bir hata
mesajı gösterir:</p>
<div class="highlight-py3 notranslate"><div class="highlight"><pre><span></span><span class="gp">>>> </span><span class="nb">bytes</span><span class="p">(</span><span class="s1">'şeker'</span><span class="p">,</span> <span class="s1">'ascii'</span><span class="p">)</span>
<span class="gt">Traceback (most recent call last):</span>
File <span class="nb">"<stdin>"</span>, line <span class="m">1</span>, in <span class="n"><module></span>
<span class="gr">UnicodeEncodeError</span>: <span class="n">'ascii' codec can't encode character '\u015f' in position 0:</span>
<span class="go"> ordinal not in range(128)</span>
</pre></div>
</div>
<p>… veya:</p>
<div class="highlight-py3 notranslate"><div class="highlight"><pre><span></span><span class="gp">>>> </span><span class="nb">bytes</span><span class="p">(</span><span class="s1">'€'</span><span class="p">,</span> <span class="s1">'cp857'</span><span class="p">)</span>
<span class="gt">Traceback (most recent call last):</span>
File <span class="nb">"<stdin>"</span>, line <span class="m">1</span>, in <span class="n"><module></span>
File <span class="nb">"C:\Python33\lib\encodings\cp857.py"</span>, line <span class="m">12</span>, in <span class="n">encode</span>
<span class="k">return</span> <span class="n">codecs</span><span class="o">.</span><span class="n">charmap_encode</span><span class="p">(</span><span class="nb">input</span><span class="p">,</span><span class="n">errors</span><span class="p">,</span><span class="n">encoding_map</span><span class="p">)</span>
<span class="gr">UnicodeEncodeError</span>: <span class="n">'charmap' codec can't encode character '\u20ac' in position</span>
<span class="go">0: character maps to <undefined></span>
</pre></div>
</div>
<p>‘ş’ harfi ‘ASCII’ karakter kümesinde; ‘€’ işareti ise ‘CP857’ adlı karakter
kümesinde tanımlanmamış birer karakter olduğu için, ilgili kod çözücüler bu
karakterleri çözüp bayta dönüştüremiyor. Yazdığımız kodların bu tür durumlarda
tamamen çökmesini engellemek için, önceki derslerimizde de çeşitli vesilelerle
öğrenmiş olduğumuz <cite>errors</cite> adlı bir parametreden yararlanabiliriz:</p>
<div class="highlight-py3 notranslate"><div class="highlight"><pre><span></span><span class="gp">>>> </span><span class="nb">bytes</span><span class="p">(</span><span class="s1">'ışık'</span><span class="p">,</span> <span class="n">encoding</span><span class="o">=</span><span class="s1">'ascii'</span><span class="p">,</span> <span class="n">errors</span><span class="o">=</span><span class="s1">'replace'</span><span class="p">)</span>
<span class="go">b'???k'</span>
<span class="gp">>>> </span><span class="nb">bytes</span><span class="p">(</span><span class="s1">'şeker'</span><span class="p">,</span> <span class="n">encoding</span><span class="o">=</span><span class="s1">'ascii'</span><span class="p">,</span> <span class="n">errors</span><span class="o">=</span><span class="s1">'replace'</span><span class="p">)</span>
<span class="go">b'?eker'</span>
<span class="gp">>>> </span><span class="nb">bytes</span><span class="p">(</span><span class="s1">'€'</span><span class="p">,</span> <span class="n">encoding</span><span class="o">=</span><span class="s1">'cp857'</span><span class="p">,</span> <span class="n">errors</span><span class="o">=</span><span class="s1">'replace'</span><span class="p">)</span>
<span class="go">b'?'</span>
<span class="gp">>>> </span><span class="nb">bytes</span><span class="p">(</span><span class="s1">'€'</span><span class="p">,</span> <span class="n">encoding</span><span class="o">=</span><span class="s1">'cp857'</span><span class="p">,</span> <span class="n">errors</span><span class="o">=</span><span class="s1">'ignore'</span><span class="p">)</span>
<span class="go">b''</span>
<span class="gp">>>> </span><span class="nb">bytes</span><span class="p">(</span><span class="s1">'€'</span><span class="p">,</span> <span class="n">encoding</span><span class="o">=</span><span class="s1">'cp857'</span><span class="p">,</span> <span class="n">errors</span><span class="o">=</span><span class="s1">'xmlcharrefreplace'</span><span class="p">)</span>
<span class="go">b'&#8364;'</span>
<span class="gp">>>> </span><span class="nb">bytes</span><span class="p">(</span><span class="s1">'şeker'</span><span class="p">,</span> <span class="n">encoding</span><span class="o">=</span><span class="s1">'cp857'</span><span class="p">,</span> <span class="n">errors</span><span class="o">=</span><span class="s1">'xmlcharrefreplace'</span><span class="p">)</span>
<span class="go">b'\x9feker'</span>
</pre></div>
</div>
<p>Gördüğünüz gibi, <cite>errors</cite> parametresine verdiğimiz çeşitli değerler yardımıyla,
<code class="docutils literal notranslate"><span class="pre">bytes()</span></code> fonksiyonunun, <cite>encoding</cite> parametresinde belirtilen kod çözücü ile
çözülemeyen karakterlerle karşılaştığında nasıl davranacağını
belirleyebiliyoruz.</p>
<p><cite>errors</cite> parametresine verdiğimiz bütün bu değerleri önceki derslerimizde
öğrenmiştik. Dolayısıyla yukarıda gösterdiğimiz kodları rahatlıkla anlayabilecek
kadar Python bilgisine sahibiz.</p>
<p>Son olarak, <code class="docutils literal notranslate"><span class="pre">bytes()</span></code> fonksiyonuna parametre olarak 0-256 arası sayılardan
oluşan diziler de verebiliriz:</p>
<div class="highlight-py3 notranslate"><div class="highlight"><pre><span></span><span class="gp">>>> </span><span class="nb">bytes</span><span class="p">([</span><span class="mi">65</span><span class="p">,</span> <span class="mi">10</span><span class="p">,</span> <span class="mi">12</span><span class="p">,</span> <span class="mi">11</span><span class="p">,</span> <span class="mi">15</span><span class="p">,</span> <span class="mi">66</span><span class="p">])</span>
<span class="go">b'A\n\x0c\x0b\x0fB'</span>
</pre></div>
</div>
<p>Bu yapı içinde Python, <cite>0</cite> ile <cite>128</cite> arası sayılar için standart ASCII
tablosunu, <cite>128</cite> ile <cite>256</cite> arası sayılar için ise Latin-1 karakter kümesini
temel alarak sayıları birer bayta dönüştürecektir.</p>
</div>
<div class="section" id="bytearray">
<h2>bytearray()<a class="headerlink" href="#bytearray" title="Bu başlık için kalıcı bağlantı">¶</a></h2>
<p>Bildiğiniz gibi baytlar değiştirilemeyen bir veri tipidir. Dolayısıyla bir bayt
veri tipi üzerinde herhangi bir değişiklik yapamayız. Örneğin bir baytın
herhangi bir öğesini başka bir değerle değiştiremeyiz:</p>
<div class="highlight-py3 notranslate"><div class="highlight"><pre><span></span><span class="gp">>>> </span><span class="n">a</span> <span class="o">=</span> <span class="nb">bytes</span><span class="p">(</span><span class="s1">'istihza'</span><span class="p">,</span> <span class="s1">'ascii'</span><span class="p">)</span>
<span class="gp">>>> </span><span class="n">a</span><span class="p">[</span><span class="mi">0</span><span class="p">]</span>
<span class="go">105</span>
<span class="gp">>>> </span><span class="n">a</span><span class="p">[</span><span class="mi">0</span><span class="p">]</span> <span class="o">=</span> <span class="mi">106</span>
<span class="gt">Traceback (most recent call last):</span>
File <span class="nb">"<stdin>"</span>, line <span class="m">1</span>, in <span class="n"><module></span>
<span class="gr">TypeError</span>: <span class="n">'bytes' object does not support item assignment</span>
</pre></div>
</div>
<p>Ama eğer hem baytlarla çalışmak, hem de bu baytların üzerinde değişiklik
yapabilmek isterseniz baytlar yerine bayt dizileri ile çalışabilirsiniz. İşte
bunun için <code class="docutils literal notranslate"><span class="pre">bytearray()</span></code> adlı bir fonksiyondan yararlanıyoruz.</p>
<p>Yaptıkları iş bakımından <code class="docutils literal notranslate"><span class="pre">bytearray()</span></code> ve <code class="docutils literal notranslate"><span class="pre">bytes()</span></code> fonksiyonları
birbirlerine çok benzer. Bu ikisi arasındaki tek fark, <code class="docutils literal notranslate"><span class="pre">bytearray()</span></code> ile
oluşturulan veri tipinin, <code class="docutils literal notranslate"><span class="pre">bytes()</span></code> ile oluşturulan veri tipinin aksine,
değiştirilebilir nitelikte olmasıdır:</p>
<div class="highlight-py3 notranslate"><div class="highlight"><pre><span></span><span class="gp">>>> </span><span class="n">a</span> <span class="o">=</span> <span class="nb">bytearray</span><span class="p">(</span><span class="s1">'adana'</span><span class="p">,</span> <span class="s1">'ascii'</span><span class="p">)</span>
<span class="gp">>>> </span><span class="n">a</span>
<span class="go">bytearray(b'adana')</span>
<span class="gp">>>> </span><span class="n">a</span><span class="p">[</span><span class="mi">0</span><span class="p">]</span> <span class="o">=</span> <span class="mi">65</span>
<span class="gp">>>> </span><span class="n">a</span>
<span class="go">bytearray(b'Adana')</span>
</pre></div>
</div>
</div>
<div class="section" id="chr">
<h2>chr()<a class="headerlink" href="#chr" title="Bu başlık için kalıcı bağlantı">¶</a></h2>
<p>Bu fonksiyon, kendisine parametre olarak verilen bir tam sayının karakter
karşılığını döndürür. Örneğin:</p>
<div class="highlight-py3 notranslate"><div class="highlight"><pre><span></span><span class="gp">>>> </span><span class="nb">chr</span><span class="p">(</span><span class="mi">10</span><span class="p">)</span>
<span class="go">'\n'</span>
</pre></div>
</div>
<p>Bildiğiniz gibi <cite>10</cite> sayısının karakter karşılığı satır başı karakteridir. Bir
de şuna bakalım:</p>
<div class="highlight-py3 notranslate"><div class="highlight"><pre><span></span><span class="gp">>>> </span><span class="nb">chr</span><span class="p">(</span><span class="mi">65</span><span class="p">)</span>
<span class="go">'A'</span>
</pre></div>
</div>
<p><cite>65</cite> sayısının karakter karşılığı ise ‘A’ harfidir.</p>
<p>Bu fonksiyon sayıları karakterlere dönüştürürken ASCII sistemini değil, UNICODE
sistemini temel alır. Dolayısıyla bu fonksiyon ile 128 (veya 255) üstü sayıları
da dönüştürebiliriz. Örneğin:</p>
<div class="highlight-py3 notranslate"><div class="highlight"><pre><span></span><span class="gp">>>> </span><span class="nb">chr</span><span class="p">(</span><span class="mi">305</span><span class="p">)</span>
<span class="go">'ı'</span>
</pre></div>
</div>
</div>
<div class="section" id="list">
<h2>list()<a class="headerlink" href="#list" title="Bu başlık için kalıcı bağlantı">¶</a></h2>
<p>Bu fonksiyon iki farklı amaç için kullanılabilir:</p>
<ol class="arabic simple">
<li><p>Liste tipinde bir veri oluşturmak</p></li>
<li><p>Farklı veri tiplerini liste adlı veri tipine dönüştürmek</p></li>
</ol>
<p>Birinci amaç için bu fonksiyonu şu şekilde kullanıyoruz:</p>
<div class="highlight-py3 notranslate"><div class="highlight"><pre><span></span><span class="gp">>>> </span><span class="n">l</span> <span class="o">=</span> <span class="nb">list</span><span class="p">()</span>
</pre></div>
</div>
<p>Böylece liste tipinde bir veri oluşturmuş olduk.</p>
<p>Dediğimiz gibi <code class="docutils literal notranslate"><span class="pre">list()</span></code> fonksiyonunu, farklı tipteki verileri listeye
dönüştürmek için de kullanabiliriz. Örneğin:</p>
<div class="highlight-py3 notranslate"><div class="highlight"><pre><span></span><span class="gp">>>> </span><span class="nb">list</span><span class="p">(</span><span class="s1">'istihza'</span><span class="p">)</span>
<span class="go">['i', 's', 't', 'i', 'h', 'z', 'a']</span>
</pre></div>
</div>
<p>Burada <cite>‘istihza’</cite> adlı karakter dizisini bir listeye dönüştürdük.</p>
<p>Elbette bu fonksiyonu kullanarak başka veri tiplerini de listeye
dönüştürebiliriz. Örneğin bir sözlüğü, bu fonksiyon yardımıyla kolayca listeye
dönüştürebiliriz:</p>
<div class="highlight-py3 notranslate"><div class="highlight"><pre><span></span><span class="gp">>>> </span><span class="n">s</span> <span class="o">=</span> <span class="p">{</span><span class="s1">'elma'</span><span class="p">:</span> <span class="mi">44</span><span class="p">,</span> <span class="s1">'armut'</span><span class="p">:</span> <span class="mi">10</span><span class="p">,</span> <span class="s1">'erik'</span><span class="p">:</span> <span class="mi">100</span><span class="p">}</span>
<span class="gp">>>> </span><span class="nb">list</span><span class="p">(</span><span class="n">s</span><span class="p">)</span>
<span class="go">['armut', 'erik', 'elma']</span>
</pre></div>
</div>
<p>Bir sözlük listeye dönüştürülürken, elbette sözlüğün anahtarları dikkate
alınacaktır. Eğer siz sözlüğün anahtarlarından değil de değerlerinde bir liste
oluşturmak isterseniz şöyle bir kod yazabilirsiniz:</p>
<div class="highlight-py3 notranslate"><div class="highlight"><pre><span></span><span class="gp">>>> </span><span class="nb">list</span><span class="p">(</span><span class="n">s</span><span class="o">.</span><span class="n">values</span><span class="p">())</span>
<span class="go">[10, 100, 44]</span>
</pre></div>
</div>
</div>
<div class="section" id="set">
<h2>set()<a class="headerlink" href="#set" title="Bu başlık için kalıcı bağlantı">¶</a></h2>
<p><code class="docutils literal notranslate"><span class="pre">set()</span></code> fonksiyonu <code class="docutils literal notranslate"><span class="pre">list()</span></code> fonksiyonuna çok benzer. Bu fonksiyon da tıpkı
<code class="docutils literal notranslate"><span class="pre">list()</span></code> fonksiyonu gibi, veri tipleri arasında dönüştürme işlemleri
gerçekleştirmek için kullanılabilir. <code class="docutils literal notranslate"><span class="pre">set()</span></code> fonksiyonunun görevi farklı veri
tiplerini kümeye dönüştürmektir:</p>
<div class="highlight-py3 notranslate"><div class="highlight"><pre><span></span><span class="gp">>>> </span><span class="n">k</span> <span class="o">=</span> <span class="nb">set</span><span class="p">()</span>
</pre></div>
</div>
<p>Burada boş bir küme oluşturduk. Şimdi de mesela bir karakter dizisini kümeye
dönüştürelim:</p>
<div class="highlight-py3 notranslate"><div class="highlight"><pre><span></span><span class="gp">>>> </span><span class="n">i</span> <span class="o">=</span> <span class="s1">'istihza'</span>
<span class="gp">>>> </span><span class="nb">set</span><span class="p">(</span><span class="n">i</span><span class="p">)</span>
<span class="go">{'t', 's', 'z', 'a', 'i', 'h'}</span>
</pre></div>
</div>
</div>
<div class="section" id="tuple">
<h2>tuple()<a class="headerlink" href="#tuple" title="Bu başlık için kalıcı bağlantı">¶</a></h2>
<p><code class="docutils literal notranslate"><span class="pre">tuple()</span></code> fonksiyonu da, tıpkı <code class="docutils literal notranslate"><span class="pre">list()</span></code>, <code class="docutils literal notranslate"><span class="pre">set()</span></code> ve benzerleri gibi bir
dönüştürücü fonksiyondur. Bu fonksiyon farklı veri tiplerini demete dönüştürür:</p>
<div class="highlight-py3 notranslate"><div class="highlight"><pre><span></span><span class="gp">>>> </span><span class="nb">tuple</span><span class="p">(</span><span class="s1">'a'</span><span class="p">)</span>
<span class="go">('a',)</span>
</pre></div>
</div>
</div>
<div class="section" id="frozenset">
<h2>frozenset()<a class="headerlink" href="#frozenset" title="Bu başlık için kalıcı bağlantı">¶</a></h2>
<p>Bu fonksiyonu kullanarak farklı veri tiplerini dondurulmuş kümeye
dönüştürebilirsiniz:</p>
<div class="highlight-py3 notranslate"><div class="highlight"><pre><span></span><span class="gp">>>> </span><span class="n">s</span> <span class="o">=</span> <span class="nb">set</span><span class="p">(</span><span class="s1">'istihza'</span><span class="p">)</span>
<span class="gp">>>> </span><span class="n">df</span> <span class="o">=</span> <span class="nb">frozenset</span><span class="p">(</span><span class="n">s</span><span class="p">)</span>
<span class="gp">>>> </span><span class="n">df</span>
<span class="go">frozenset({'t', 's', 'a', 'z', 'i', 'h'})</span>
</pre></div>
</div>
</div>
<div class="section" id="complex">
<h2>complex()<a class="headerlink" href="#complex" title="Bu başlık için kalıcı bağlantı">¶</a></h2>
<p>Sayılardan söz ederken, eğer matematikle çok fazla içli dışlı değilseniz pek
karşılaşmayacağınız, ‘karmaşık sayı’ adlı bir sayı türünden de bahsetmiştik.
Karmaşık sayılar, bir gerçek, bir de sanal kısımdan oluşan sayılardır.</p>
<p>Karmaşık sayılar Python’da ‘complex’ ifadesiyle gösteriliyor. Mesela şu bir
karmaşık sayıdır:</p>
<div class="highlight-py3 notranslate"><div class="highlight"><pre><span></span><span class="gp">>>> </span><span class="mi">12</span><span class="o">+</span><span class="mi">0</span><span class="n">j</span>
</pre></div>
</div>
<p>İşte eğer herhangi bir sayıyı karmaşık sayıya dönüştürmeniz gerekirse
<code class="docutils literal notranslate"><span class="pre">complex()</span></code> adlı bir fonksiyondan yararlanabilirsiniz. Örneğin:</p>
<div class="highlight-py3 notranslate"><div class="highlight"><pre><span></span><span class="gp">>>> </span><span class="nb">complex</span><span class="p">(</span><span class="mi">15</span><span class="p">)</span>
<span class="go">(15+0j)</span>
</pre></div>
</div>
<p>Böyle bir kod yazdığımızda, verdiğimiz parametre karmaşık sayının gerçek kısmını
oluşturacak, sanal kısım ise <cite>0</cite> olarak kabul edilecektir. Elbette isterseniz
sanal kısmı kendiniz de belirleyebilirsiniz:</p>
<div class="highlight-py3 notranslate"><div class="highlight"><pre><span></span><span class="gp">>>> </span><span class="nb">complex</span><span class="p">(</span><span class="mi">15</span><span class="p">,</span> <span class="mi">2</span><span class="p">)</span>
<span class="go">(15+2j)</span>
</pre></div>
</div>
</div>
<div class="section" id="float">
<h2>float()<a class="headerlink" href="#float" title="Bu başlık için kalıcı bağlantı">¶</a></h2>
<p>Bu fonksiyonu, sayıları veya karakter dizilerini kayan noktalı sayıya
dönüştürmek için kullanıyoruz:</p>
<div class="highlight-py3 notranslate"><div class="highlight"><pre><span></span><span class="gp">>>> </span><span class="nb">float</span><span class="p">(</span><span class="s1">'134'</span><span class="p">)</span>
<span class="go">134.0</span>
<span class="gp">>>> </span><span class="nb">float</span><span class="p">(</span><span class="mi">12</span><span class="p">)</span>
<span class="go">12.0</span>
</pre></div>
</div>
</div>
<div class="section" id="int">
<h2>int()<a class="headerlink" href="#int" title="Bu başlık için kalıcı bağlantı">¶</a></h2>
<p>Bu fonksiyon birkaç farklı amaç için kullanılabilir. <code class="docutils literal notranslate"><span class="pre">int()</span></code> fonksiyonunun en
temel görevi, bir karakter dizisi veya kayan noktalı sayıyı (eğer mümkünse) tam
sayıya dönüştürmektir:</p>
<div class="highlight-py3 notranslate"><div class="highlight"><pre><span></span><span class="gp">>>> </span><span class="nb">int</span><span class="p">(</span><span class="s1">'10'</span><span class="p">)</span>
<span class="go">10</span>
<span class="gp">>>> </span><span class="nb">int</span><span class="p">(</span><span class="mf">12.4</span><span class="p">)</span>
<span class="go">12</span>
</pre></div>
</div>
<p>Bunun dışında bu fonksiyonu, herhangi bir sayma sisteminde temsil edilen bir
sayıyı onlu sayma sistemine dönüştürmek için de kullanabiliriz. Örneğin:</p>
<div class="highlight-py3 notranslate"><div class="highlight"><pre><span></span><span class="gp">>>> </span><span class="nb">int</span><span class="p">(</span><span class="s1">'12'</span><span class="p">,</span> <span class="mi">8</span><span class="p">)</span>
<span class="go">10</span>
</pre></div>
</div>
<p>Burada, sekizli sayma sistemine ait sayı değerli bir karakter dizisi olan
<cite>‘12’`yi onlu sayma sistemine dönüştürdük ve böylece `10</cite> sayısını elde ettik.</p>
<p><code class="docutils literal notranslate"><span class="pre">int()</span></code> fonksiyonunu sayma sistemleri arasında dönüştürme işlemlerinde
kullanabilmek için ilk parametrenin bir karakter dizisi olması gerektiğine
dikkat ediyoruz.</p>
<p>Bu arada, <code class="docutils literal notranslate"><span class="pre">int('12',</span> <span class="pre">8)</span></code> komutununun <cite>12</cite> sayısını sekizli sayma sistemine
dönüştürmediğine dikkat edin. Bu komutun yaptığı iş sekizli sayma sistemindeki
<cite>12</cite> sayısını onlu sayma sistemine dönüştürmektir.</p>
<p><code class="docutils literal notranslate"><span class="pre">int()</span></code> fonksiyonunun bu kullanımıyla ilgili bir örnek daha verelim:</p>
<div class="highlight-py3 notranslate"><div class="highlight"><pre><span></span><span class="gp">>>> </span><span class="nb">int</span><span class="p">(</span><span class="s1">'4cf'</span><span class="p">,</span> <span class="mi">16</span><span class="p">)</span>
<span class="go">1231</span>
</pre></div>
</div>
<p>Burada da, onaltılı sayma sistemine ait bir sayı olan <cite>4cf</cite>’yi onlu sayma
sistemine çevirdik ve <cite>1231</cite> sayısını elde ettik. <cite>4cf</cite> sayısını <code class="docutils literal notranslate"><span class="pre">int()</span></code>
fonksiyonuna parametre olarak verirken bunu karakter dizisi şeklinde yazmayı
unutmuyoruz. Aksi halde Python bize bir hata mesajı gösterecektir.</p>
</div>
<div class="section" id="str">
<h2>str()<a class="headerlink" href="#str" title="Bu başlık için kalıcı bağlantı">¶</a></h2>
<p>Bu fonksiyonun, farklı veri tiplerini karakter dizisine dönüştürmek için
kullanıldığını biliyorsunuz. Örneğin:</p>
<div class="highlight-py3 notranslate"><div class="highlight"><pre><span></span><span class="gp">>>> </span><span class="nb">str</span><span class="p">(</span><span class="mi">12</span><span class="p">)</span>
<span class="go">'12'</span>
</pre></div>
</div>
<p>Burada <cite>12</cite> sayısını bir karakter dizisine dönüştürdük. Şimdi de bir baytı
karakter dizisine dönüştürelim:</p>
<div class="highlight-py3 notranslate"><div class="highlight"><pre><span></span><span class="gp">>>> </span><span class="n">bayt</span> <span class="o">=</span> <span class="sa">b</span><span class="s1">'istihza'</span>
</pre></div>
</div>
<p>Bayt nesnemizi tanımladık. Şimdi bunu bir karakter dizisine dönüştürelim:</p>
<div class="highlight-py3 notranslate"><div class="highlight"><pre><span></span><span class="gp">>>> </span><span class="n">kardiz</span> <span class="o">=</span> <span class="nb">str</span><span class="p">(</span><span class="n">bayt</span><span class="p">,</span> <span class="n">encoding</span><span class="o">=</span><span class="s1">'utf-8'</span><span class="p">)</span>
<span class="gp">>>> </span><span class="nb">print</span><span class="p">(</span><span class="n">kardiz</span><span class="p">)</span>
<span class="go">istihza</span>
</pre></div>
</div>
<p>Gördüğünüz gibi, bir baytı karakter dizisine dönüştürmek için <code class="docutils literal notranslate"><span class="pre">str()</span></code>
fonksiyonuna <cite>encoding</cite> adlı bir parametre veriyoruz. Fonksiyonumuz, bu
parametrede hangi kodlama biçimi belirtildiyse, baytları bu kodlama biçiminin
kurallarına göre bir karakter dizisine dönüştürüyor.</p>
<p>Tahmin edebileceğiniz gibi, belirttiğiniz kodlama biçiminin herhangi bir baytı
karakter dizisine dönüştüremediği durumlara karşı bir <cite>errors</cite> parametresi de
verebiliriz <code class="docutils literal notranslate"><span class="pre">str()</span></code> fonksiyonuna. Örneğin elimizde bayt tipinde şöyle bir veri
olduğunu varsayalım:</p>
<div class="highlight-py3 notranslate"><div class="highlight"><pre><span></span><span class="gp">>>> </span><span class="n">bayt</span> <span class="o">=</span> <span class="nb">bytes</span><span class="p">(</span><span class="s1">'kadın'</span><span class="p">,</span> <span class="n">encoding</span><span class="o">=</span><span class="s1">'utf-8'</span><span class="p">)</span>
<span class="gp">>>> </span><span class="nb">print</span><span class="p">(</span><span class="n">bayt</span><span class="p">)</span>
<span class="go">b'kad\xc4\xb1n'</span>
</pre></div>
</div>
<p>Şimdi bu bayt veri tipini bir karakter dizisine dönüştürmeye çalışalım:</p>
<div class="highlight-py3 notranslate"><div class="highlight"><pre><span></span><span class="gp">>>> </span><span class="n">kardiz</span> <span class="o">=</span> <span class="nb">str</span><span class="p">(</span><span class="n">bayt</span><span class="p">,</span> <span class="n">encoding</span><span class="o">=</span><span class="s1">'ascii'</span><span class="p">)</span>
<span class="gt">Traceback (most recent call last):</span>
File <span class="nb">"<stdin>"</span>, line <span class="m">1</span>, in <span class="n"><module></span>
<span class="gr">UnicodeDecodeError</span>: <span class="n">'ascii' codec can't decode byte 0xc4 in position 3: ordinal</span>
<span class="go">not in range(128)</span>
</pre></div>
</div>
<p>ASCII adlı kod çözücü, <code class="docutils literal notranslate"><span class="pre">b'kadın'</span></code> içindeki baytlardan birini tanıyamadığı için
bize bir hata mesajı gösterdi. Bildiğiniz gibi ASCII 128’den büyük baytları
dönüştüremez. İşte bu tür durumlara karşı <cite>errors</cite> parametresinden
yararlanabilirsiniz:</p>
<div class="highlight-py3 notranslate"><div class="highlight"><pre><span></span><span class="gp">>>> </span><span class="n">kardiz</span> <span class="o">=</span> <span class="nb">str</span><span class="p">(</span><span class="n">bayt</span><span class="p">,</span> <span class="n">encoding</span><span class="o">=</span><span class="s1">'ascii'</span><span class="p">,</span> <span class="n">errors</span><span class="o">=</span><span class="s1">'ignore'</span><span class="p">)</span>
<span class="gp">>>> </span><span class="nb">print</span><span class="p">(</span><span class="n">kardiz</span><span class="p">)</span>
<span class="go">kadn</span>
</pre></div>
</div>
<p><cite>errors</cite> parametresine verdiğimiz ‘ignore’ değeri sayesinde Python bize hata
mesajı göstermek yerine, ASCII ile çözülemeyen baytı görmezden geldi. <cite>errors</cite>
parametresinin hangi değerleri alabileceğini önceki derslerimizden hatırlıyor
olmalısınız.</p>
</div>
<div class="section" id="dict">
<h2>dict()<a class="headerlink" href="#dict" title="Bu başlık için kalıcı bağlantı">¶</a></h2>
<p>Bu fonksiyon, farklı veri tiplerinden sözlükler üretmemizi sağlar. Örneğin bu
fonksiyonu kullanarak boş bir sözlük oluşturabiliriz:</p>
<div class="highlight-py3 notranslate"><div class="highlight"><pre><span></span><span class="gp">>>> </span><span class="n">s</span> <span class="o">=</span> <span class="nb">dict</span><span class="p">()</span>
</pre></div>
</div>
<p>Bu fonksiyon, değişkenlerden sözlükler oluşturmamızı da sağlar:</p>
<div class="highlight-py3 notranslate"><div class="highlight"><pre><span></span><span class="gp">>>> </span><span class="n">s</span> <span class="o">=</span> <span class="nb">dict</span><span class="p">(</span><span class="n">a</span><span class="o">=</span><span class="mi">1</span><span class="p">,</span> <span class="n">b</span><span class="o">=</span><span class="mi">2</span><span class="p">,</span> <span class="n">c</span><span class="o">=</span><span class="mi">3</span><span class="p">)</span>
<span class="go">{'a': 1, 'b': 2, 'c': 3}</span>
</pre></div>
</div>
<p><code class="docutils literal notranslate"><span class="pre">dict()</span></code> fonksiyonuna parametre olarak iç içe geçmiş listeler veya demetler
vererek de sözlük üretebiliriz:</p>
<div class="highlight-py3 notranslate"><div class="highlight"><pre><span></span><span class="gp">>>> </span><span class="n">öğeler</span> <span class="o">=</span> <span class="p">([</span><span class="s1">'a'</span><span class="p">,</span> <span class="mi">1</span><span class="p">],</span> <span class="p">[</span><span class="s1">'b'</span><span class="p">,</span> <span class="mi">2</span><span class="p">],</span> <span class="p">[</span><span class="s1">'c'</span><span class="p">,</span> <span class="mi">3</span><span class="p">])</span>
<span class="gp">>>> </span><span class="nb">dict</span><span class="p">(</span><span class="n">öğeler</span><span class="p">)</span>
<span class="go">{'a': 1, 'b': 2, 'c': 3}</span>
</pre></div>
</div>
</div>
<div class="section" id="callable">
<h2>callable()<a class="headerlink" href="#callable" title="Bu başlık için kalıcı bağlantı">¶</a></h2>
<p>Bu fonksiyon, bir nesnenin ‘çağrılabilir’ olup olmadığını denetler. Peki hangi
nesneler çağrılabilir özelliktedir. Mesela fonksiyonlar çağrılabilir
nesnelerdir. Değişkenler ise çağrılabilir nesneler değildir.</p>
<p>Birkaç örnek verelim bununla ilgili:</p>
<div class="highlight-py3 notranslate"><div class="highlight"><pre><span></span><span class="gp">>>> </span><span class="n">callable</span><span class="p">(</span><span class="nb">open</span><span class="p">)</span>
<span class="go">True</span>
</pre></div>
</div>
<p>Python’ın <code class="docutils literal notranslate"><span class="pre">open()</span></code> adlı bir fonksiyonu olduğu için, doğal olarak
<code class="docutils literal notranslate"><span class="pre">callable()</span></code> fonksiyonu <cite>True</cite> çıktısı veriyor.</p>
<p>Bir de şuna bakalım:</p>
<div class="highlight-py3 notranslate"><div class="highlight"><pre><span></span><span class="gp">>>> </span><span class="kn">import</span> <span class="nn">sys</span>
<span class="gp">>>> </span><span class="n">callable</span><span class="p">(</span><span class="n">sys</span><span class="o">.</span><span class="n">version</span><span class="p">)</span>
<span class="go">False</span>
</pre></div>
</div>
<p>Burada da <cite>sys</cite> modülü içindeki <cite>version</cite> adlı nesnenin çağrılabilir özellikte
olup olmadığını sorguladık. Daha önceki derslerimizde de gördüğünüz gibi, <cite>sys</cite>
modülü içindeki <cite>version</cite> adlı araç bir fonksiyon değil, değişkendir.
Dolayısıyla bu değişken <code class="docutils literal notranslate"><span class="pre">callable(sys.version)</span></code> sorgusuna <cite>False</cite> yanıtı
verir.</p>
</div>
<div class="section" id="ord">
<h2>ord()<a class="headerlink" href="#ord" title="Bu başlık için kalıcı bağlantı">¶</a></h2>
<p>Bu fonksiyon, bir karakterin karşılık geldiği ondalık sayıyı verir. Örneğin:</p>
<div class="highlight-py3 notranslate"><div class="highlight"><pre><span></span><span class="gp">>>> </span><span class="nb">ord</span><span class="p">(</span><span class="s1">'a'</span><span class="p">)</span>
<span class="go">97</span>
<span class="gp">>>> </span><span class="nb">ord</span><span class="p">(</span><span class="s1">'ı'</span><span class="p">)</span>
<span class="go">305</span>
</pre></div>
</div>
</div>
<div class="section" id="oct">
<h2>oct()<a class="headerlink" href="#oct" title="Bu başlık için kalıcı bağlantı">¶</a></h2>
<p>Bu fonksiyon, bir sayıyı sekizli düzendeki karşılığına çevirmemizi sağlar:</p>
<div class="highlight-py3 notranslate"><div class="highlight"><pre><span></span><span class="gp">>>> </span><span class="nb">oct</span><span class="p">(</span><span class="mi">10</span><span class="p">)</span>
<span class="go">'0o12'</span>
</pre></div>
</div>
</div>
<div class="section" id="hex">
<h2>hex()<a class="headerlink" href="#hex" title="Bu başlık için kalıcı bağlantı">¶</a></h2>
<p>Bu fonksiyon, bir sayıyı onaltılı düzendeki karşılığına çevirmemizi sağlar:</p>
<div class="highlight-py3 notranslate"><div class="highlight"><pre><span></span><span class="gp">>>> </span><span class="nb">hex</span><span class="p">(</span><span class="mi">305</span><span class="p">)</span>
<span class="go">'Ox131'</span>
</pre></div>
</div>
<p>Yalnız hem <code class="docutils literal notranslate"><span class="pre">oct()</span></code> hem de <code class="docutils literal notranslate"><span class="pre">hex()</span></code> fonksiyonlarında dikkat etmemiz gereken
şey, bu fonksiyonların parametre olarak bir sayı alıp, çıktı olarak bir karakter
dizisi veriyor olmasıdır.</p>
</div>
<div class="section" id="eval-exec-globals-locals-compile">
<h2>eval(), exec(), globals(), locals(), compile()<a class="headerlink" href="#eval-exec-globals-locals-compile" title="Bu başlık için kalıcı bağlantı">¶</a></h2>
<p>Bu bölümde beş farklı fonksiyonu bir arada inceleyeceğiz. Bu fonksiyonları
birlikte ele almamızın nedeni bunların birbiriyle yakından bağlantılı olması.</p>
<p>Burada işleyeceğimiz bu beş fonksiyon şunlardan oluşuyor:</p>
<ol class="arabic simple">
<li><p><code class="docutils literal notranslate"><span class="pre">eval()</span></code></p></li>
<li><p><code class="docutils literal notranslate"><span class="pre">exec()</span></code></p></li>
<li><p><code class="docutils literal notranslate"><span class="pre">globals()</span></code></p></li>
<li><p><code class="docutils literal notranslate"><span class="pre">locals()</span></code></p></li>
<li><p><code class="docutils literal notranslate"><span class="pre">compile()</span></code></p></li>
</ol>
<p>Ancak bu fonksiyonlardan söz etmeye başlamadan önce Python’daki iki önemli
kavramı açıklığa kavuşturmamız gerekiyor: Bu kavramlar şunlar:</p>
<ol class="arabic simple">
<li><p>ifade</p></li>
<li><p>deyim</p></li>
</ol>
<p>Öncelikle ‘ifade’ kavramından başlayalım.</p>
<p>İngilizcede <em>expression</em> denen ‘ifadeler’, bir değer üretmek için kullanılan kod
parçalarıdır. Karakter dizileri, sayılar, işleçler, öteki veri tipleri, liste
üreteçleri, sözlük üreteçleri, küme üreteçleri, fonksiyonlar hep birer ifadedir.
Örneğin:</p>
<div class="highlight-py3 notranslate"><div class="highlight"><pre><span></span><span class="gp">>>> </span><span class="mi">5</span>
<span class="gp">>>> </span><span class="mi">23</span> <span class="o">+</span> <span class="mi">4</span>
<span class="gp">>>> </span><span class="p">[</span><span class="n">i</span> <span class="k">for</span> <span class="n">i</span> <span class="ow">in</span> <span class="nb">range</span><span class="p">(</span><span class="mi">10</span><span class="p">)]</span>
<span class="gp">>>> </span><span class="nb">len</span><span class="p">([</span><span class="mi">1</span><span class="p">,</span> <span class="mi">2</span><span class="p">,</span> <span class="mi">3</span><span class="p">])</span>
</pre></div>
</div>
<p>İngilizcede <em>statement</em> olarak adlandırılan ‘deyimler’ ise ifadeleri de kapsayan
daha geniş bir kavramdır. Buna göre bütün ifadeler aynı zamanda birer deyimdir.
Daha doğrusu, ifadelerin bir araya gelmesi ile deyimler oluşturulabilir.</p>
<p>Deyimlere birkaç örnek verelim:</p>
<div class="highlight-py3 notranslate"><div class="highlight"><pre><span></span><span class="gp">>>> </span><span class="n">a</span> <span class="o">=</span> <span class="mi">5</span>
<span class="gp">>>> </span><span class="k">if</span> <span class="n">a</span><span class="p">:</span>
<span class="gp">... </span> <span class="nb">print</span><span class="p">(</span><span class="n">a</span><span class="p">)</span>
<span class="gp">>>> </span><span class="k">for</span> <span class="n">i</span> <span class="ow">in</span> <span class="nb">range</span><span class="p">(</span><span class="mi">10</span><span class="p">):</span>
<span class="gp">... </span> <span class="nb">print</span><span class="p">(</span><span class="n">i</span><span class="p">)</span>
</pre></div>
</div>
<p>Python programlama dilinde deyimlerle ifadeleri ayırt etmenin kolay bir yolu da
<code class="docutils literal notranslate"><span class="pre">eval()</span></code> fonksiyonundan yararlanmaktır. Eğer deyim mi yoksa ifade mi
olduğundan emin olamadığınız bir şeyi <code class="docutils literal notranslate"><span class="pre">eval()</span></code> fonksiyonuna parametre olarak
verdiğinizde hata almıyorsanız o parametre bir ifadedir. Eğer hata alıyorsanız o
parametre bir deyimdir. Çünkü <code class="docutils literal notranslate"><span class="pre">eval()</span></code> fonksiyonuna parametre olarak yalnızca
ifadeler verilebilir.</p>
<p>Birkaç örnek verelim:</p>
<div class="highlight-py3 notranslate"><div class="highlight"><pre><span></span><span class="gp">>>> </span><span class="nb">eval</span><span class="p">(</span><span class="s1">'a = 5'</span><span class="p">)</span>
File <span class="nb">"<string>"</span>, line <span class="m">1</span>
<span class="n">a</span> <span class="o">=</span> <span class="mi">5</span>
<span class="o">^</span>
<span class="gr">SyntaxError</span>: <span class="n">invalid syntax</span>
</pre></div>
</div>
<p>Gördüğünüz gibi, <code class="docutils literal notranslate"><span class="pre">eval()</span></code> fonksiyonu bize bir hata mesajı verdi. Çünkü <code class="docutils literal notranslate"><span class="pre">a</span> <span class="pre">=</span>
<span class="pre">5</span></code> kodu bir deyimdir. Unutmayın, Python’da bütün değer atama işlemleri birer
deyimdir. Dolayısıyla <code class="docutils literal notranslate"><span class="pre">eval()</span></code> fonksiyonu bu deyimi parametre olarak alamaz.</p>
<p>Bir de şuna bakalım:</p>
<div class="highlight-py3 notranslate"><div class="highlight"><pre><span></span><span class="gp">>>> </span><span class="nb">eval</span><span class="p">(</span><span class="s1">'5 + 25'</span><span class="p">)</span>