forked from yazbel/python-istihza
-
Notifications
You must be signed in to change notification settings - Fork 0
/
karakter_dizilerinin_metotlari3.html
1028 lines (946 loc) · 87.4 KB
/
karakter_dizilerinin_metotlari3.html
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
91
92
93
94
95
96
97
98
99
100
101
102
103
104
105
106
107
108
109
110
111
112
113
114
115
116
117
118
119
120
121
122
123
124
125
126
127
128
129
130
131
132
133
134
135
136
137
138
139
140
141
142
143
144
145
146
147
148
149
150
151
152
153
154
155
156
157
158
159
160
161
162
163
164
165
166
167
168
169
170
171
172
173
174
175
176
177
178
179
180
181
182
183
184
185
186
187
188
189
190
191
192
193
194
195
196
197
198
199
200
201
202
203
204
205
206
207
208
209
210
211
212
213
214
215
216
217
218
219
220
221
222
223
224
225
226
227
228
229
230
231
232
233
234
235
236
237
238
239
240
241
242
243
244
245
246
247
248
249
250
251
252
253
254
255
256
257
258
259
260
261
262
263
264
265
266
267
268
269
270
271
272
273
274
275
276
277
278
279
280
281
282
283
284
285
286
287
288
289
290
291
292
293
294
295
296
297
298
299
300
301
302
303
304
305
306
307
308
309
310
311
312
313
314
315
316
317
318
319
320
321
322
323
324
325
326
327
328
329
330
331
332
333
334
335
336
337
338
339
340
341
342
343
344
345
346
347
348
349
350
351
352
353
354
355
356
357
358
359
360
361
362
363
364
365
366
367
368
369
370
371
372
373
374
375
376
377
378
379
380
381
382
383
384
385
386
387
388
389
390
391
392
393
394
395
396
397
398
399
400
401
402
403
404
405
406
407
408
409
410
411
412
413
414
415
416
417
418
419
420
421
422
423
424
425
426
427
428
429
430
431
432
433
434
435
436
437
438
439
440
441
442
443
444
445
446
447
448
449
450
451
452
453
454
455
456
457
458
459
460
461
462
463
464
465
466
467
468
469
470
471
472
473
474
475
476
477
478
479
480
481
482
483
484
485
486
487
488
489
490
491
492
493
494
495
496
497
498
499
500
501
502
503
504
505
506
507
508
509
510
511
512
513
514
515
516
517
518
519
520
521
522
523
524
525
526
527
528
529
530
531
532
533
534
535
536
537
538
539
540
541
542
543
544
545
546
547
548
549
550
551
552
553
554
555
556
557
558
559
560
561
562
563
564
565
566
567
568
569
570
571
572
573
574
575
576
577
578
579
580
581
582
583
584
585
586
587
588
589
590
591
592
593
594
595
596
597
598
599
600
601
602
603
604
605
606
607
608
609
610
611
612
613
614
615
616
617
618
619
620
621
622
623
624
625
626
627
628
629
630
631
632
633
634
635
636
637
638
639
640
641
642
643
644
645
646
647
648
649
650
651
652
653
654
655
656
657
658
659
660
661
662
663
664
665
666
667
668
669
670
671
672
673
674
675
676
677
678
679
680
681
682
683
684
685
686
687
688
689
690
691
692
693
694
695
696
697
698
699
700
701
702
703
704
705
706
707
708
709
710
711
712
713
714
715
716
717
718
719
720
721
722
723
724
725
726
727
728
729
730
731
732
733
734
735
736
737
738
739
740
741
742
743
744
745
746
747
748
749
750
751
752
753
754
755
756
757
758
759
760
761
762
763
764
765
766
767
768
769
770
771
772
773
774
775
776
777
778
779
780
781
782
783
784
785
786
787
788
789
790
791
792
793
794
795
796
797
798
799
800
801
802
803
804
805
806
807
808
809
810
811
812
813
814
815
816
817
818
819
820
821
822
823
824
825
826
827
828
829
830
831
832
833
834
835
836
837
838
839
840
841
842
843
844
845
846
847
848
849
850
851
852
853
854
855
856
857
858
859
860
861
862
863
864
865
866
867
868
869
870
871
872
873
874
875
876
877
878
879
880
881
882
883
884
885
886
887
888
889
890
891
892
893
894
895
896
897
898
899
900
901
902
903
904
905
906
907
908
909
910
911
912
913
914
915
916
917
918
919
920
921
922
923
924
925
926
927
928
929
930
931
932
933
934
935
936
937
938
939
940
941
942
943
944
945
946
947
948
949
950
951
952
953
954
955
956
957
958
959
960
961
962
963
964
965
966
967
968
969
970
971
972
973
974
975
976
977
978
979
980
981
982
983
984
985
986
987
988
989
990
991
992
993
994
995
996
997
998
999
1000
<!DOCTYPE html>
<html lang="tr">
<html lang="tr">
<head>
<meta charset="utf-8" />
<meta name="viewport" content="width=device-width, initial-scale=1.0" /><meta content="Python 3.x'te karakter dizileri" name="description" />
<meta content="python, string, karakter dizisi, metotlar" name="keywords" />
<title>Karakter Dizilerinin Metotları (Devamı) — Python 3 için Türkçe Kılavuz</title>
<link rel="stylesheet" href="_static/pyramid.css" type="text/css" />
<link rel="stylesheet" href="_static/pygments.css" type="text/css" />
<script id="documentation_options" data-url_root="./" src="_static/documentation_options.js"></script>
<script src="_static/jquery.js"></script>
<script src="_static/underscore.js"></script>
<script src="_static/doctools.js"></script>
<script src="_static/language_data.js"></script>
<script src="_static/translations.js"></script>
<link rel="search" title="Ara" href="search.html" />
<link rel="next" title="Karakter Dizilerini Biçimlendirmek" href="karakter_dizilerini_bicimlendirmek.html" />
<link rel="prev" title="Karakter Dizilerinin Metotları (Devamı)" href="karakter_dizilerinin_metotlari2.html" />
<!--[if lte IE 6]>
<link rel="stylesheet" href="_static/ie6.css" type="text/css" media="screen" charset="utf-8" />
<![endif]-->
</head><body>
<div class='header'><a href='https://yazbel.com'>yazbel.com</a></div>
<ul class='navbar'>
<li><a href="#"><del>pdf desteği sonlanmıştır</del></a></li>
<li class="forum"><a href="http://forum.yazbel.com">forum</a></li>
</ul>
<div class="related" role="navigation" aria-label="related navigation">
<h3>Gezinti</h3>
<ul>
<li class="right" style="margin-right: 10px">
<a href="karakter_dizilerini_bicimlendirmek.html" title="Karakter Dizilerini Biçimlendirmek"
accesskey="N">sonraki</a></li>
<li class="right" >
<a href="karakter_dizilerinin_metotlari2.html" title="Karakter Dizilerinin Metotları (Devamı)"
accesskey="P">önceki</a> |</li>
<li class="nav-item nav-item-0"><a href=".">⌂</a></li>
<li class="nav-item nav-item-this"><a href="">Karakter Dizilerinin Metotları (Devamı)</a></li>
</ul>
</div>
<div class="document">
<div class="documentwrapper">
<div class="body" role="main">
<div class="section" id="karakter-dizilerinin-metotlari-devami">
<h1>Karakter Dizilerinin Metotları (Devamı)<a class="headerlink" href="#karakter-dizilerinin-metotlari-devami" title="Bu başlık için kalıcı bağlantı">¶</a></h1>
<p>Karakter dizileri konusunun 4. bölümüne geldik. Bu bölümde de karakter
dizilerinin metotlarını incelemeye devam edeceğiz.</p>
<div class="section" id="str-maketrans-translate">
<h2>str.maketrans(), translate()<a class="headerlink" href="#str-maketrans-translate" title="Bu başlık için kalıcı bağlantı">¶</a></h2>
<p>Bu iki metot birbiriyle bağlantılı olduğu ve genellikle birlikte kullanıldığı
için, bunları bir arada göreceğiz.</p>
<p>Dilerseniz bu iki metodun ne işe yaradığını anlatmaya çalışmak yerine bir örnek
üzerinden bu metotların görevini anlamayı deneyelim.</p>
<p>Şöyle bir vaka hayal edin: Bildiğiniz gibi, internet üzerinde bazen Türkçe
karakterleri kullanamıyoruz. Böyle durumlarda, elimizdeki bir metni, cümleyi
veya kelimeyi Türkçe karakter içermeyecek bir hale getirmemiz gerekebiliyor.
Örneğin şu cümleyi ele alalım:</p>
<blockquote>
<div><p>Bildiğiniz gibi, internet üzerinde bazen Türkçe karakterleri kullanamıyoruz.</p>
</div></blockquote>
<p>İşte buna benzer bir cümleyi kimi zaman Türkçe karakterlerinden arındırmak
zorunda kalabiliyoruz. Eğer elinizde Türkçe yazılmış bir metin varsa ve sizin
amacınız bu metin içinde geçen Türkçeye özgü karakterleri noktasız benzerleriyle
değiştirmek ise <code class="docutils literal notranslate"><span class="pre">str.maketrans()</span></code> ve <code class="docutils literal notranslate"><span class="pre">translate()</span></code> metotlarından
yararlanabilirsiniz.</p>
<p>Örneğimiz şu cümle idi:</p>
<blockquote>
<div><p>Bildiğiniz gibi, internet üzerinde bazen Türkçe karakterleri kullanamıyoruz.</p>
</div></blockquote>
<p>Amacımız bu cümleyi şu şekilde değiştirmek:</p>
<blockquote>
<div><p>Bildiginiz gibi, internet uzerinde bazen Turkce karakterleri kullanamiyoruz.</p>
</div></blockquote>
<p>Bunun için şöyle bir kod yazabilirsiniz:</p>
<div class="highlight-py3 notranslate"><div class="highlight"><pre><span></span><span class="n">kaynak</span> <span class="o">=</span> <span class="s2">"şçöğüıŞÇÖĞÜİ"</span>
<span class="n">hedef</span> <span class="o">=</span> <span class="s2">"scoguiSCOGUI"</span>
<span class="n">çeviri_tablosu</span> <span class="o">=</span> <span class="nb">str</span><span class="o">.</span><span class="n">maketrans</span><span class="p">(</span><span class="n">kaynak</span><span class="p">,</span> <span class="n">hedef</span><span class="p">)</span>
<span class="n">metin</span> <span class="o">=</span> <span class="s2">"Bildiğiniz gibi, internet üzerinde bazen Türkçe karakterleri kullanamıyoruz."</span>
<span class="nb">print</span><span class="p">(</span><span class="n">metin</span><span class="o">.</span><span class="n">translate</span><span class="p">(</span><span class="n">çeviri_tablosu</span><span class="p">))</span>
</pre></div>
</div>
<p>Bu kodları çalıştırdığımızda şöyle bir çıktı elde ederiz:</p>
<div class="highlight-py3 notranslate"><div class="highlight"><pre><span></span><span class="n">Bildiginiz</span> <span class="n">gibi</span><span class="p">,</span> <span class="n">internet</span> <span class="n">uzerinde</span> <span class="n">bazen</span> <span class="n">Turkce</span> <span class="n">karakterleri</span> <span class="n">kullanamiyoruz</span><span class="o">.</span>
</pre></div>
</div>
<p>Gördüğünüz gibi, <cite>“kaynak”</cite> adlı karakter dizisi içinde belirttiğimiz bütün
harfler <cite>“hedef”</cite> adlı karakter dizisi içindeki harflerle tek tek değiştirildi.
Böylece Türkçeye özgü karakterleri (‘şçöğüıŞÇÖĞÜİ’) en yakın noktasız
benzerleriyle (‘scoguiSCOGUI’) değiştirmiş olduk.</p>
<p>Peki yukarıda nasıl bir süreç işledi de biz istediğimiz sonucu elde edebildik.
Dilerseniz yukarıdaki kodlara biraz daha yakından bakalım. Mesela
<cite>çeviri_tablosu</cite> adlı değişkenin çıktısına bakarak <code class="docutils literal notranslate"><span class="pre">str.maketrans()</span></code> metodunun
alttan alta neler karıştırdığını görelim:</p>
<div class="highlight-py3 notranslate"><div class="highlight"><pre><span></span><span class="n">kaynak</span> <span class="o">=</span> <span class="s2">"şçöğüıŞÇÖĞÜİ"</span>
<span class="n">hedef</span> <span class="o">=</span> <span class="s2">"scoguiSCOGUI"</span>
<span class="n">çeviri_tablosu</span> <span class="o">=</span> <span class="nb">str</span><span class="o">.</span><span class="n">maketrans</span><span class="p">(</span><span class="n">kaynak</span><span class="p">,</span> <span class="n">hedef</span><span class="p">)</span>
<span class="nb">print</span><span class="p">(</span><span class="n">çeviri_tablosu</span><span class="p">)</span>
</pre></div>
</div>
<p>Bu kodları çalıştırdığımızda şöyle bir çıktı alıyoruz:</p>
<div class="highlight-py3 notranslate"><div class="highlight"><pre><span></span><span class="p">{</span><span class="mi">214</span><span class="p">:</span> <span class="mi">79</span><span class="p">,</span> <span class="mi">231</span><span class="p">:</span> <span class="mi">99</span><span class="p">,</span> <span class="mi">220</span><span class="p">:</span> <span class="mi">85</span><span class="p">,</span> <span class="mi">199</span><span class="p">:</span> <span class="mi">67</span><span class="p">,</span> <span class="mi">304</span><span class="p">:</span> <span class="mi">73</span><span class="p">,</span> <span class="mi">305</span><span class="p">:</span> <span class="mi">105</span><span class="p">,</span>
<span class="mi">286</span><span class="p">:</span> <span class="mi">71</span><span class="p">,</span> <span class="mi">246</span><span class="p">:</span> <span class="mi">111</span><span class="p">,</span> <span class="mi">351</span><span class="p">:</span> <span class="mi">115</span><span class="p">,</span> <span class="mi">252</span><span class="p">:</span> <span class="mi">117</span><span class="p">,</span> <span class="mi">350</span><span class="p">:</span> <span class="mi">83</span><span class="p">,</span> <span class="mi">287</span><span class="p">:</span> <span class="mi">103</span><span class="p">}</span>
</pre></div>
</div>
<p>Bu çıktı size tamamen anlamsız görünmüş olabilir. Ama aslında son derece anlamlı
ve bir o kadar da önemli bir çıktıdır bu. Gelin isterseniz bu çıktının yapısını
biraz inceleyelim. (Buna benzer bir çıktıyı <code class="docutils literal notranslate"><span class="pre">sorted()</span></code> metodunu incelerken de
görmüştük)</p>
<p>Gördüğünüz gibi, tamamen sayılardan oluşan bir çıktı bu. Burada birbirlerinden
virgül ile ayrılmış sayı çiftleri görüyoruz. Bu sayı çiftlerini daha net
görebilmek için bu çıktıyı derli toplu bir hale getirelim:</p>
<div class="highlight-py3 notranslate"><div class="highlight"><pre><span></span><span class="p">{</span><span class="mi">214</span><span class="p">:</span> <span class="mi">79</span><span class="p">,</span>
<span class="mi">231</span><span class="p">:</span> <span class="mi">99</span><span class="p">,</span>
<span class="mi">220</span><span class="p">:</span> <span class="mi">85</span><span class="p">,</span>
<span class="mi">199</span><span class="p">:</span> <span class="mi">67</span><span class="p">,</span>
<span class="mi">304</span><span class="p">:</span> <span class="mi">73</span><span class="p">,</span>
<span class="mi">305</span><span class="p">:</span> <span class="mi">105</span><span class="p">,</span>
<span class="mi">286</span><span class="p">:</span> <span class="mi">71</span><span class="p">,</span>
<span class="mi">246</span><span class="p">:</span> <span class="mi">111</span><span class="p">,</span>
<span class="mi">351</span><span class="p">:</span> <span class="mi">115</span><span class="p">,</span>
<span class="mi">252</span><span class="p">:</span> <span class="mi">117</span><span class="p">,</span>
<span class="mi">350</span><span class="p">:</span> <span class="mi">83</span><span class="p">,</span>
<span class="mi">287</span><span class="p">:</span> <span class="mi">103</span><span class="p">}</span>
</pre></div>
</div>
<p>Bu şekilde sanırım çıktımız biraz daha anlam kazandı. Gördüğünüz gibi, iki nokta
üst üste işaretinin solunda ve sağında bazı sayılar var. Tahmin edebileceğiniz
gibi, soldaki sayılar sağdaki sayılarla ilişkili.</p>
<p>Peki bütün bu sayılar ne anlama geliyor ve bu sayılar arasında ne tür bir ilişki
var?</p>
<p>Teknik olarak, bilgisayarların temelinde sayılar olduğunu duymuşsunuzdur.
Bilgisayarınızda gördüğünüz her karakter aslında bir sayıya karşılık gelir.
Zaten bilgisayarlar ‘a’, ‘b’, ‘c’, vb. kavramları anlayamaz. Bilgisayarların
anlayabildiği tek şey sayılardır. Mesela siz klavyeden ‘a’ harfini girdiğinizde
bilgisayar bunu <cite>97</cite> olarak algılar. Ya da siz ‘i’ harfi girdiğinizde,
bilgisayarın gördüğü tek şey <cite>105</cite> sayısıdır… Bu durumu Python’daki <code class="docutils literal notranslate"><span class="pre">chr()</span></code>
adlı özel bir fonksiyon yardımıyla teyit edebiliriz. Dikkatlice inceleyin:</p>
<div class="highlight-py3 notranslate"><div class="highlight"><pre><span></span><span class="gp">>>> </span><span class="nb">chr</span><span class="p">(</span><span class="mi">97</span><span class="p">)</span>
<span class="go">'a'</span>
<span class="gp">>>> </span><span class="nb">chr</span><span class="p">(</span><span class="mi">105</span><span class="p">)</span>
<span class="go">'i'</span>
<span class="gp">>>> </span><span class="nb">chr</span><span class="p">(</span><span class="mi">65</span><span class="p">)</span>
<span class="go">'A'</span>
</pre></div>
</div>
<p>Gördüğünüz gibi, gerçekten de her sayı bir karaktere karşılık geliyor.
İsterseniz bir de yukarıdaki sayı grubundaki sayıları denetleyelim:</p>
<div class="highlight-py3 notranslate"><div class="highlight"><pre><span></span><span class="k">for</span> <span class="n">i</span> <span class="ow">in</span> <span class="mi">214</span><span class="p">,</span> <span class="mi">231</span><span class="p">,</span> <span class="mi">220</span><span class="p">,</span> <span class="mi">199</span><span class="p">,</span> <span class="mi">304</span><span class="p">,</span> <span class="mi">305</span><span class="p">,</span> <span class="mi">286</span><span class="p">,</span> <span class="mi">246</span><span class="p">,</span> <span class="mi">351</span><span class="p">,</span> <span class="mi">252</span><span class="p">,</span> <span class="mi">350</span><span class="p">,</span> <span class="mi">287</span><span class="p">:</span>
<span class="nb">print</span><span class="p">(</span><span class="n">i</span><span class="p">,</span> <span class="nb">chr</span><span class="p">(</span><span class="n">i</span><span class="p">))</span>
</pre></div>
</div>
<p>Bu kodları çalıştırdığımızda şu çıktıyı elde ediyoruz:</p>
<div class="highlight-py3 notranslate"><div class="highlight"><pre><span></span><span class="mi">214</span> <span class="n">Ö</span>
<span class="mi">231</span> <span class="n">ç</span>
<span class="mi">220</span> <span class="n">Ü</span>
<span class="mi">199</span> <span class="n">Ç</span>
<span class="mi">304</span> <span class="n">İ</span>
<span class="mi">305</span> <span class="n">ı</span>
<span class="mi">286</span> <span class="n">Ğ</span>
<span class="mi">246</span> <span class="n">ö</span>
<span class="mi">351</span> <span class="n">ş</span>
<span class="mi">252</span> <span class="n">ü</span>
<span class="mi">350</span> <span class="n">Ş</span>
<span class="mi">287</span> <span class="n">ğ</span>
</pre></div>
</div>
<p>Bu çıktı sayesinde bazı şeyler zihninizde yavaş yavaş açıklığa kavuşuyor olmalı.
Bu çıktı mesela <cite>214</cite> sayısının ‘Ö’ harfine, <cite>220</cite> sayısının ‘Ü’ harfine, <cite>305</cite>
sayısının da ‘ı’ harfine karşılık geldiğini gösteriyor.</p>
<p>Burada iki nokta işaretinin sol tarafında kalan sayıların karakter
karşılıklarını gördük. Bir de iki nokta işaretinin sağ tarafında kalan sayılara
bakalım:</p>
<div class="highlight-py3 notranslate"><div class="highlight"><pre><span></span><span class="k">for</span> <span class="n">i</span> <span class="ow">in</span> <span class="mi">79</span><span class="p">,</span> <span class="mi">99</span><span class="p">,</span> <span class="mi">85</span><span class="p">,</span> <span class="mi">67</span><span class="p">,</span> <span class="mi">73</span><span class="p">,</span> <span class="mi">105</span><span class="p">,</span> <span class="mi">71</span><span class="p">,</span> <span class="mi">111</span><span class="p">,</span> <span class="mi">115</span><span class="p">,</span> <span class="mi">117</span><span class="p">,</span> <span class="mi">83</span><span class="p">,</span> <span class="mi">103</span><span class="p">:</span>
<span class="nb">print</span><span class="p">(</span><span class="n">i</span><span class="p">,</span> <span class="nb">chr</span><span class="p">(</span><span class="n">i</span><span class="p">))</span>
</pre></div>
</div>
<p>Bu da şu çıktıyı verdi:</p>
<div class="highlight-py3 notranslate"><div class="highlight"><pre><span></span><span class="mi">79</span> <span class="n">O</span>
<span class="mi">99</span> <span class="n">c</span>
<span class="mi">85</span> <span class="n">U</span>
<span class="mi">67</span> <span class="n">C</span>
<span class="mi">73</span> <span class="n">I</span>
<span class="mi">105</span> <span class="n">i</span>
<span class="mi">71</span> <span class="n">G</span>
<span class="mi">111</span> <span class="n">o</span>
<span class="mi">115</span> <span class="n">s</span>
<span class="mi">117</span> <span class="n">u</span>
<span class="mi">83</span> <span class="n">S</span>
<span class="mi">103</span> <span class="n">g</span>
</pre></div>
</div>
<p>Burada da mesela <cite>79</cite> sayısının ‘O’ harfine, <cite>85</cite> sayısının ‘U’ harfine, <cite>105</cite>
sayısının da ‘i’ harfine karşılık geldiğini görüyoruz.</p>
<p>Yukarıdaki ve yukarıdan bir önceki kodların çıktılarını bir araya getirirseniz
şöyle bir durumla karşı karşıya olduğunuzu görürsünüz:</p>
<div class="highlight-py3 notranslate"><div class="highlight"><pre><span></span><span class="n">Ö</span> <span class="n">O</span>
<span class="n">ç</span> <span class="n">c</span>
<span class="n">Ü</span> <span class="n">U</span>
<span class="n">Ç</span> <span class="n">C</span>
<span class="n">İ</span> <span class="n">I</span>
<span class="n">ı</span> <span class="n">i</span>
<span class="n">Ğ</span> <span class="n">G</span>
<span class="n">ö</span> <span class="n">o</span>
<span class="n">ş</span> <span class="n">s</span>
<span class="n">ü</span> <span class="n">u</span>
<span class="n">Ş</span> <span class="n">S</span>
<span class="n">ğ</span> <span class="n">g</span>
</pre></div>
</div>
<p>Bütün bu söylediklerimizden şu sonuç çıkıyor:</p>
<p><code class="docutils literal notranslate"><span class="pre">çeviri_tablosu</span> <span class="pre">=</span> <span class="pre">str.maketrans(kaynak,</span> <span class="pre">hedef)</span></code> satırı, <cite>kaynak</cite> ve <cite>hedef</cite>
olarak adlandırdığımız karakter dizilerini birleştirip, bu değişkenler içindeki
herbir karakteri birbiriyle eşleştiriyor. Yani aşağıdaki gibi bir işlem
yapıyor:</p>
<div class="highlight-py3 notranslate"><div class="highlight"><pre><span></span><span class="n">çeviri_tablosu</span> <span class="o">=</span> <span class="p">{</span><span class="s2">"Ö"</span><span class="p">:</span> <span class="s2">"O"</span><span class="p">,</span>
<span class="s2">"ç"</span><span class="p">:</span> <span class="s2">"c"</span><span class="p">,</span>
<span class="s2">"Ü"</span><span class="p">:</span> <span class="s2">"U"</span><span class="p">,</span>
<span class="s2">"Ç"</span><span class="p">:</span> <span class="s2">"C"</span><span class="p">,</span>
<span class="s2">"İ"</span><span class="p">:</span> <span class="s2">"I"</span><span class="p">,</span>
<span class="s2">"ı"</span><span class="p">:</span> <span class="s2">"i"</span><span class="p">,</span>
<span class="s2">"Ğ"</span><span class="p">:</span> <span class="s2">"G"</span><span class="p">,</span>
<span class="s2">"ö"</span><span class="p">:</span> <span class="s2">"o"</span><span class="p">,</span>
<span class="s2">"ş"</span><span class="p">:</span> <span class="s2">"s"</span><span class="p">,</span>
<span class="s2">"ü"</span><span class="p">:</span> <span class="s2">"u"</span><span class="p">,</span>
<span class="s2">"Ş"</span><span class="p">:</span> <span class="s2">"S"</span><span class="p">,</span>
<span class="s2">"ğ"</span><span class="p">:</span> <span class="s2">"g"</span><span class="p">}</span>
</pre></div>
</div>
<p>Burada <cite>çeviri_tablosu</cite> değişkeni içinde gösterdiğimiz biçimin Python’daki adı
‘sözlük’tür. Sözlükler de tıpkı karakter dizileri gibi bir veri tipidir. Bunları
da birkaç bölüm sonra ayrıntılı bir biçimde inceleyeceğiz. Biz burada, bazı
şeyleri anlamamızı kolaylaştıracağı için sözlük adlı veri tipini oldukça genel
bir biçimde sizlere tanıttık. Dediğim gibi, bu veri tipinin ayrıntılarını daha
sonra inceleyeceğiz, ama yine de şu noktada sözlükleri kenarından köşesinden de
olsa tanımamız bizim için faydalı olacaktır.</p>
<p>Dediğim gibi, yukarıda <cite>çeviri_tablosu</cite> adıyla gösterdiğimiz şey bir sözlüktür.
Bu sözlüğün nasıl çalıştığını görmek için şöyle bir kod yazalım:</p>
<div class="highlight-py3 notranslate"><div class="highlight"><pre><span></span><span class="n">çeviri_tablosu</span> <span class="o">=</span> <span class="p">{</span><span class="s2">"Ö"</span><span class="p">:</span> <span class="s2">"O"</span><span class="p">,</span>
<span class="s2">"ç"</span><span class="p">:</span> <span class="s2">"c"</span><span class="p">,</span>
<span class="s2">"Ü"</span><span class="p">:</span> <span class="s2">"U"</span><span class="p">,</span>
<span class="s2">"Ç"</span><span class="p">:</span> <span class="s2">"C"</span><span class="p">,</span>
<span class="s2">"İ"</span><span class="p">:</span> <span class="s2">"I"</span><span class="p">,</span>
<span class="s2">"ı"</span><span class="p">:</span> <span class="s2">"i"</span><span class="p">,</span>
<span class="s2">"Ğ"</span><span class="p">:</span> <span class="s2">"G"</span><span class="p">,</span>
<span class="s2">"ö"</span><span class="p">:</span> <span class="s2">"o"</span><span class="p">,</span>
<span class="s2">"ş"</span><span class="p">:</span> <span class="s2">"s"</span><span class="p">,</span>
<span class="s2">"ü"</span><span class="p">:</span> <span class="s2">"u"</span><span class="p">,</span>
<span class="s2">"Ş"</span><span class="p">:</span> <span class="s2">"S"</span><span class="p">,</span>
<span class="s2">"ğ"</span><span class="p">:</span> <span class="s2">"g"</span><span class="p">}</span>
<span class="nb">print</span><span class="p">(</span><span class="n">çeviri_tablosu</span><span class="p">[</span><span class="s2">"Ö"</span><span class="p">])</span>
</pre></div>
</div>
<p>Bu kodları bir dosyaya kaydedip çalıştırırsanız şöyle bir çıktı alırsınız:</p>
<div class="highlight-py3 notranslate"><div class="highlight"><pre><span></span><span class="n">O</span>
</pre></div>
</div>
<p>Gördüğünüz gibi, sözlük içinde geçen <cite>“Ö”</cite> adlı öğeyi parantez içinde
belirttiğimiz zaman, Python bize bu öğenin karşısındaki değeri veriyor. Sözlük
içinde <cite>“Ö”</cite> öğesinin karşılığı <cite>“O”</cite> harfi olduğu için de çıktımız <cite>“O”</cite>
oluyor. Bir de şunlara bakalım:</p>
<div class="highlight-py3 notranslate"><div class="highlight"><pre><span></span><span class="n">çeviri_tablosu</span> <span class="o">=</span> <span class="p">{</span><span class="s2">"Ö"</span><span class="p">:</span> <span class="s2">"O"</span><span class="p">,</span>
<span class="s2">"ç"</span><span class="p">:</span> <span class="s2">"c"</span><span class="p">,</span>
<span class="s2">"Ü"</span><span class="p">:</span> <span class="s2">"U"</span><span class="p">,</span>
<span class="s2">"Ç"</span><span class="p">:</span> <span class="s2">"C"</span><span class="p">,</span>
<span class="s2">"İ"</span><span class="p">:</span> <span class="s2">"I"</span><span class="p">,</span>
<span class="s2">"ı"</span><span class="p">:</span> <span class="s2">"i"</span><span class="p">,</span>
<span class="s2">"Ğ"</span><span class="p">:</span> <span class="s2">"G"</span><span class="p">,</span>
<span class="s2">"ö"</span><span class="p">:</span> <span class="s2">"o"</span><span class="p">,</span>
<span class="s2">"ş"</span><span class="p">:</span> <span class="s2">"s"</span><span class="p">,</span>
<span class="s2">"ü"</span><span class="p">:</span> <span class="s2">"u"</span><span class="p">,</span>
<span class="s2">"Ş"</span><span class="p">:</span> <span class="s2">"S"</span><span class="p">,</span>
<span class="s2">"ğ"</span><span class="p">:</span> <span class="s2">"g"</span><span class="p">}</span>
<span class="nb">print</span><span class="p">(</span><span class="n">çeviri_tablosu</span><span class="p">[</span><span class="s2">"Ö"</span><span class="p">])</span>
<span class="nb">print</span><span class="p">(</span><span class="n">çeviri_tablosu</span><span class="p">[</span><span class="s2">"ç"</span><span class="p">])</span>
<span class="nb">print</span><span class="p">(</span><span class="n">çeviri_tablosu</span><span class="p">[</span><span class="s2">"Ü"</span><span class="p">])</span>
<span class="nb">print</span><span class="p">(</span><span class="n">çeviri_tablosu</span><span class="p">[</span><span class="s2">"Ç"</span><span class="p">])</span>
<span class="nb">print</span><span class="p">(</span><span class="n">çeviri_tablosu</span><span class="p">[</span><span class="s2">"İ"</span><span class="p">])</span>
<span class="nb">print</span><span class="p">(</span><span class="n">çeviri_tablosu</span><span class="p">[</span><span class="s2">"ı"</span><span class="p">])</span>
<span class="nb">print</span><span class="p">(</span><span class="n">çeviri_tablosu</span><span class="p">[</span><span class="s2">"Ğ"</span><span class="p">])</span>
<span class="nb">print</span><span class="p">(</span><span class="n">çeviri_tablosu</span><span class="p">[</span><span class="s2">"ö"</span><span class="p">])</span>
<span class="nb">print</span><span class="p">(</span><span class="n">çeviri_tablosu</span><span class="p">[</span><span class="s2">"Ş"</span><span class="p">])</span>
<span class="nb">print</span><span class="p">(</span><span class="n">çeviri_tablosu</span><span class="p">[</span><span class="s2">"ğ"</span><span class="p">])</span>
</pre></div>
</div>
<p>Bu kodları çalıştırdığımızda ise şöyle bir çıktı alıyoruz:</p>
<div class="highlight-py3 notranslate"><div class="highlight"><pre><span></span><span class="n">O</span>
<span class="n">c</span>
<span class="n">U</span>
<span class="n">C</span>
<span class="n">I</span>
<span class="n">i</span>
<span class="n">G</span>
<span class="n">o</span>
<span class="n">S</span>
<span class="n">g</span>
</pre></div>
</div>
<p>Gördüğünüz gibi, sözlük içinde iki nokta üst üste işaretinin sol tarafında
görünen öğeleri parantez içinde yazarak, iki nokta üst üste işaretinin sağ
tarafındaki değerleri elde edebiliyoruz.</p>
<p>Bütün bu anlattıklarımızdan sonra şu satırları gayet iyi anlamış olmalısınız:</p>
<div class="highlight-py3 notranslate"><div class="highlight"><pre><span></span><span class="n">kaynak</span> <span class="o">=</span> <span class="s2">"şçöğüıŞÇÖĞÜİ"</span>
<span class="n">hedef</span> <span class="o">=</span> <span class="s2">"scoguiSCOGUI"</span>
<span class="n">çeviri_tablosu</span> <span class="o">=</span> <span class="nb">str</span><span class="o">.</span><span class="n">maketrans</span><span class="p">(</span><span class="n">kaynak</span><span class="p">,</span> <span class="n">hedef</span><span class="p">)</span>
</pre></div>
</div>
<p>Burada Python, <cite>kaynak</cite> ve <cite>hedef</cite> adlı değişkenler içindeki karakter dizilerini
birer birer eşleştirerek bize bir sözlük veriyor. Bu sözlükte:</p>
<div class="highlight-py3 notranslate"><div class="highlight"><pre><span></span><span class="s2">"ş"</span> <span class="n">harfi</span> <span class="s2">"s"</span> <span class="n">harfine</span><span class="p">;</span>
<span class="s2">"ç"</span> <span class="n">harfi</span> <span class="s2">"c"</span> <span class="n">harfine</span><span class="p">;</span>
<span class="s2">"ö"</span> <span class="n">harfi</span> <span class="s2">"o"</span> <span class="n">harfine</span><span class="p">;</span>
<span class="s2">"ğ"</span> <span class="n">harfi</span> <span class="s2">"g"</span> <span class="n">harfine</span><span class="p">;</span>
<span class="s2">"ü"</span> <span class="n">harfi</span> <span class="s2">"u"</span> <span class="n">harfine</span><span class="p">;</span>
<span class="s2">"ı"</span> <span class="n">harfi</span> <span class="s2">"i"</span> <span class="n">harfine</span><span class="p">;</span>
<span class="s2">"Ş"</span> <span class="n">harfi</span> <span class="s2">"S"</span> <span class="n">harfine</span><span class="p">;</span>
<span class="s2">"Ç"</span> <span class="n">harfi</span> <span class="s2">"C"</span> <span class="n">harfine</span><span class="p">;</span>
<span class="s2">"Ö"</span> <span class="n">harfi</span> <span class="s2">"O"</span> <span class="n">harfine</span><span class="p">;</span>
<span class="s2">"Ğ"</span> <span class="n">harfi</span> <span class="s2">"G"</span> <span class="n">harfine</span><span class="p">;</span>
<span class="s2">"Ü"</span> <span class="n">harfi</span> <span class="s2">"U"</span> <span class="n">harfine</span><span class="p">;</span>
<span class="s2">"İ"</span> <span class="n">harfi</span> <span class="s2">"I"</span> <span class="n">harfine</span>
</pre></div>
</div>
<p>karşılık geliyor…</p>
<p>Kodların geri kalanında ise şu satırları görmüştük:</p>
<div class="highlight-py3 notranslate"><div class="highlight"><pre><span></span><span class="n">metin</span> <span class="o">=</span> <span class="s2">"Bildiğiniz gibi, internet üzerinde bazen Türkçe karakterleri kullanamıyoruz."</span>
<span class="nb">print</span><span class="p">(</span><span class="n">metin</span><span class="o">.</span><span class="n">translate</span><span class="p">(</span><span class="n">çeviri_tablosu</span><span class="p">))</span>
</pre></div>
</div>
<p>Burada da orijinal metnimizi tanımladıktan sonra <code class="docutils literal notranslate"><span class="pre">translate()</span></code> adlı metot
yardımıyla, çeviri tablosundaki öğe eşleşmesi doğrultusunda metnimizi tercüme
ediyoruz. Bu kodlarda <code class="docutils literal notranslate"><span class="pre">metin.translate(çeviri_tablosu)</span></code> satırının yaptığı tek
şey <cite>çeviri_tablosu</cite> adlı sözlükteki eşleşme kriterlerini <cite>metin</cite> adlı karakter
dizisine uygulamaktan ibarettir.</p>
<p>Karakter dizilerinin bu <code class="docutils literal notranslate"><span class="pre">maketrans()</span></code> adlı metodu kullanım olarak gözünüze
öteki metotlardan farklı görünmüş olabilir. Daha açık bir dille ifade etmek
gerekirse, bu metodu bir karakter dizisi üzerine değil de <cite>str</cite> üzerine
uyguluyor olmamız, yani <code class="docutils literal notranslate"><span class="pre">str.maketrans()</span></code> yazıyor olmamız sizi şaşırtmış
olabilir. Eğer anlamanızı kolaylaştıracaksa;</p>
<div class="highlight-py3 notranslate"><div class="highlight"><pre><span></span><span class="n">çeviri_tablosu</span> <span class="o">=</span> <span class="nb">str</span><span class="o">.</span><span class="n">maketrans</span><span class="p">(</span><span class="n">kaynak</span><span class="p">,</span> <span class="n">hedef</span><span class="p">)</span>
</pre></div>
</div>
<p>satırını şu şekilde de yazabilirsiniz:</p>
<div class="highlight-py3 notranslate"><div class="highlight"><pre><span></span><span class="n">çeviri_tablosu</span> <span class="o">=</span> <span class="s1">''</span><span class="o">.</span><span class="n">maketrans</span><span class="p">(</span><span class="n">kaynak</span><span class="p">,</span> <span class="n">hedef</span><span class="p">)</span>
</pre></div>
</div>
<p>Yani <code class="docutils literal notranslate"><span class="pre">maketrans()</span></code> metodunu boş bir karakter dizisi üzerine de
uygulayabilirsiniz. Neticede <code class="docutils literal notranslate"><span class="pre">maketrans()</span></code> karakter dizilerinin bir metodudur.
Bu metot hangi karakter dizisi üzerine uygulandığıyla değil, parametre olarak
hangi değerleri aldığıyla (bizim örneğimizde <cite>kaynak</cite> ve <cite>hedef</cite>) ilgilenir.
Dolayısıyla bu metodu ilgili-ilgisiz her türlü karakter dizisine
uygulayabilirsiniz:</p>
<div class="highlight-py3 notranslate"><div class="highlight"><pre><span></span><span class="n">çeviri_tablosu</span> <span class="o">=</span> <span class="s1">'mahmut'</span><span class="o">.</span><span class="n">maketrans</span><span class="p">(</span><span class="n">kaynak</span><span class="p">,</span> <span class="n">hedef</span><span class="p">)</span>
<span class="n">çeviri_tablosu</span> <span class="o">=</span> <span class="s1">'zalim dünya!'</span><span class="o">.</span><span class="n">maketrans</span><span class="p">(</span><span class="n">kaynak</span><span class="p">,</span> <span class="n">hedef</span><span class="p">)</span>
</pre></div>
</div>
<p>Ama tabii dikkat dağıtmamak açısından en uygun hareket, bu karakter dizisini
<cite>str</cite> üzerine uygulamak olacaktır:</p>
<div class="highlight-py3 notranslate"><div class="highlight"><pre><span></span><span class="n">çeviri_tablosu</span> <span class="o">=</span> <span class="nb">str</span><span class="o">.</span><span class="n">maketrans</span><span class="p">(</span><span class="n">kaynak</span><span class="p">,</span> <span class="n">hedef</span><span class="p">)</span>
</pre></div>
</div>
<p>Bu küçük ayrıntıya da dikkati çektiğimize göre yolumuza devam edebiliriz…</p>
<p>Yukarıda verdiğimiz örnek vasıtasıyla <code class="docutils literal notranslate"><span class="pre">str.maketrans()</span></code> ve <code class="docutils literal notranslate"><span class="pre">translate()</span></code>
adlı metotları epey ayrıntılı bir şekilde incelemiş olduk. Dilerseniz pratik
olması açısından bir örnek daha verelim:</p>
<div class="admonition note">
<p class="admonition-title">Not</p>
<p>istihza.com sitemizin forum üyelerinden Barbaros Akkurt
<a class="reference external" href="https://web.archive.org/web/20150913015518/http://www.istihza.com/forum/viewtopic.php?f=25&t=63">http://www.istihza.com/forum/viewtopic.php?f=25&t=63</a> (arşiv linki)
adresinde şöyle bir problemden bahsediyor:</p>
<p>“Ben on parmak Türkçe F klavye kullanıyorum. Bunun için, bazı tuş
kombinasyonları ile veya sistem tepsisi üzerindeki klavye simgesine
tıklayarak Türkçe Q - Türkçe F değişimi yapıyorum. Bazen bunu yapmayı
unutuyorum ve bir metne bakarak yazıyorsam gözüm ekranda olmuyor. Bir
paragrafı yazıp bitirdikten sonra ekranda bir karakter salatası görünce çok
bozuluyorum.”</p>
</div>
<p>İşte böyle bir durumda yukarıdaki iki metodu kullanarak o karakter salatasını
düzeltebilirsiniz. Karakter salatamız şu olsun:</p>
<blockquote>
<div><p>Bfjflrk öa kdhsı yteua idjslyd bdcusldvdj ks?</p>
</div></blockquote>
<p>Buna göre kodlarımızı yazmaya başlayabiliriz. Öncelikle metnimizi tanımlayalım:</p>
<div class="highlight-py3 notranslate"><div class="highlight"><pre><span></span><span class="n">metin</span> <span class="o">=</span> <span class="s2">"Bfjflrk öa kdhsı yteua idjslyd bdcusldvdj ks?"</span>
</pre></div>
</div>
<p>Şimdi de sırasıyla q ve f klavye düzenlerini birer karakter dizisi haline getirelim:</p>
<div class="highlight-py3 notranslate"><div class="highlight"><pre><span></span><span class="n">q_klavye_düzeni</span> <span class="o">=</span> <span class="s2">"qwertyuıopğüasdfghjklşi,zxcvbnmöç."</span>
<span class="n">f_klavye_düzeni</span> <span class="o">=</span> <span class="s2">"fgğıodrnhpqwuieaütkmlyşxjövcçzsb.,"</span>
</pre></div>
</div>
<p>Burada amacımız yanlışlıkla q klavye düzeninde yazıldığı için karman çorman bir
hale gelmiş metni düzgün bir şekilde f klavye düzenine dönüştürmek. Yani burada
çıkış noktamız (kaynağımız) <cite>q_klavye_düzeni</cite> iken, varış noktamız (hedefimiz)
<cite>f_klavye_düzeni</cite>. Buna göre çeviri tablomuzu oluşturabiliriz:</p>
<div class="highlight-py3 notranslate"><div class="highlight"><pre><span></span><span class="n">çeviri_tablosu</span> <span class="o">=</span> <span class="nb">str</span><span class="o">.</span><span class="n">maketrans</span><span class="p">(</span><span class="n">q_klavye_düzeni</span><span class="p">,</span> <span class="n">f_klavye_düzeni</span><span class="p">)</span>
</pre></div>
</div>
<p>Tıpkı bir önceki örnekte olduğu gibi, burada da <cite>çeviri_tablosu</cite> adlı değişkeni
<code class="docutils literal notranslate"><span class="pre">print()</span></code> fonksiyonunu kullanarak yazdırırsanız şöyle bir çıktıyla
karşılaşırsınız:</p>
<div class="highlight-py3 notranslate"><div class="highlight"><pre><span></span><span class="p">{</span><span class="mi">231</span><span class="p">:</span> <span class="mi">46</span><span class="p">,</span>
<span class="mi">287</span><span class="p">:</span> <span class="mi">113</span><span class="p">,</span>
<span class="mi">44</span> <span class="p">:</span> <span class="mi">120</span><span class="p">,</span>
<span class="mi">46</span> <span class="p">:</span> <span class="mi">44</span><span class="p">,</span>
<span class="mi">305</span><span class="p">:</span> <span class="mi">110</span><span class="p">,</span>
<span class="mi">246</span><span class="p">:</span> <span class="mi">98</span><span class="p">,</span>
<span class="mi">351</span><span class="p">:</span> <span class="mi">121</span><span class="p">,</span>
<span class="mi">97</span> <span class="p">:</span> <span class="mi">117</span><span class="p">,</span>
<span class="mi">98</span> <span class="p">:</span> <span class="mi">231</span><span class="p">,</span>
<span class="mi">99</span> <span class="p">:</span> <span class="mi">118</span><span class="p">,</span>
<span class="mi">100</span><span class="p">:</span> <span class="mi">101</span><span class="p">,</span>
<span class="mi">101</span><span class="p">:</span> <span class="mi">287</span><span class="p">,</span>
<span class="mi">102</span><span class="p">:</span> <span class="mi">97</span><span class="p">,</span>
<span class="mi">103</span><span class="p">:</span> <span class="mi">252</span><span class="p">,</span>
<span class="mi">104</span><span class="p">:</span> <span class="mi">116</span><span class="p">,</span>
<span class="mi">105</span><span class="p">:</span> <span class="mi">351</span><span class="p">,</span>
<span class="mi">106</span><span class="p">:</span> <span class="mi">107</span><span class="p">,</span>
<span class="mi">107</span><span class="p">:</span> <span class="mi">109</span><span class="p">,</span>
<span class="mi">108</span><span class="p">:</span> <span class="mi">108</span><span class="p">,</span>
<span class="mi">109</span><span class="p">:</span> <span class="mi">115</span><span class="p">,</span>
<span class="mi">110</span><span class="p">:</span> <span class="mi">122</span><span class="p">,</span>
<span class="mi">111</span><span class="p">:</span> <span class="mi">104</span><span class="p">,</span>
<span class="mi">112</span><span class="p">:</span> <span class="mi">112</span><span class="p">,</span>
<span class="mi">113</span><span class="p">:</span> <span class="mi">102</span><span class="p">,</span>
<span class="mi">114</span><span class="p">:</span> <span class="mi">305</span><span class="p">,</span>
<span class="mi">115</span><span class="p">:</span> <span class="mi">105</span><span class="p">,</span>
<span class="mi">116</span><span class="p">:</span> <span class="mi">111</span><span class="p">,</span>
<span class="mi">117</span><span class="p">:</span> <span class="mi">114</span><span class="p">,</span>
<span class="mi">118</span><span class="p">:</span> <span class="mi">99</span><span class="p">,</span>
<span class="mi">119</span><span class="p">:</span> <span class="mi">103</span><span class="p">,</span>
<span class="mi">120</span><span class="p">:</span> <span class="mi">246</span><span class="p">,</span>
<span class="mi">121</span><span class="p">:</span> <span class="mi">100</span><span class="p">,</span>
<span class="mi">122</span><span class="p">:</span> <span class="mi">106</span><span class="p">,</span>
<span class="mi">252</span><span class="p">:</span> <span class="mi">119</span><span class="p">}</span>
</pre></div>
</div>
<p>Tahmin edebileceğiniz gibi, bu sözlükte iki nokta üst üste işaretinin solundaki
sayılar <cite>q_klavye_düzeni</cite> adlı değişken içindeki karakterleri; sağındaki sayılar
ise <cite>f_klavye_düzeni</cite> adlı değişken içindeki karakterleri temsil ediyor.</p>
<p>Son olarak <code class="docutils literal notranslate"><span class="pre">translate()</span></code> metodu yardımıyla sözlükteki öğe eşleşmesini <cite>metin</cite>
adlı değişkenin üzerine uyguluyoruz:</p>
<div class="highlight-py3 notranslate"><div class="highlight"><pre><span></span><span class="nb">print</span><span class="p">(</span><span class="n">metin</span><span class="o">.</span><span class="n">translate</span><span class="p">(</span><span class="n">çeviri_tablosu</span><span class="p">))</span>
</pre></div>
</div>
<p>Kodları topluca görelim:</p>
<div class="highlight-py3 notranslate"><div class="highlight"><pre><span></span><span class="n">metin</span> <span class="o">=</span> <span class="s2">"Bfjflrk öa kdhsı yteua idjslyd bdcusldvdj ks?"</span>
<span class="n">q_klavye_düzeni</span> <span class="o">=</span> <span class="s2">"qwertyuıopğüasdfghjklşi,zxcvbnmöç."</span>
<span class="n">f_klavye_düzeni</span> <span class="o">=</span> <span class="s2">"fgğıodrnhpqwuieaütkmlyşxjövcçzsb.,"</span>
<span class="n">çeviri_tablosu</span> <span class="o">=</span> <span class="nb">str</span><span class="o">.</span><span class="n">maketrans</span><span class="p">(</span><span class="n">q_klavye_düzeni</span><span class="p">,</span> <span class="n">f_klavye_düzeni</span><span class="p">)</span>
<span class="nb">print</span><span class="p">(</span><span class="n">metin</span><span class="o">.</span><span class="n">translate</span><span class="p">(</span><span class="n">çeviri_tablosu</span><span class="p">))</span>
</pre></div>
</div>
<p>Ne elde ettiniz?</p>
<p>Yukarıdaki iki örnekte de gördüğümüz gibi, <code class="docutils literal notranslate"><span class="pre">str.maketrans()</span></code> metodu kaynak ve
hedef karakter dizilerini alıp bunları birleştirerek bize bir sözlük veri
tipinde bir nesne veriyor. Yani tıpkı <code class="docutils literal notranslate"><span class="pre">input()</span></code> fonksiyonunun bize bir
karakter dizisi verdiği gibi, <code class="docutils literal notranslate"><span class="pre">str.maketrans()</span></code> metodu da bize bir sözlük
veriyor.</p>
<p>Eğer isterseniz, sözlüğü <code class="docutils literal notranslate"><span class="pre">str.maketrans()</span></code> metoduna oluşturtmak yerine,
kendiniz de bir sözlük oluşturarak <code class="docutils literal notranslate"><span class="pre">str.maketrans()</span></code> metoduna parametre olarak
atayabilirsiniz. Örneğin:</p>
<div class="highlight-py3 notranslate"><div class="highlight"><pre><span></span><span class="n">metin</span> <span class="o">=</span> <span class="s2">"Bfjflrk öa kdhsı yteua idjslyd bdcusldvdj ks?"</span>
<span class="n">sözlük</span> <span class="o">=</span> <span class="p">{</span><span class="s2">"q"</span><span class="p">:</span> <span class="s2">"f"</span><span class="p">,</span>
<span class="s2">"w"</span><span class="p">:</span> <span class="s2">"g"</span><span class="p">,</span>
<span class="s2">"e"</span><span class="p">:</span> <span class="s2">"ğ"</span><span class="p">,</span>
<span class="s2">"r"</span><span class="p">:</span> <span class="s2">"ı"</span><span class="p">,</span>
<span class="s2">"t"</span><span class="p">:</span> <span class="s2">"o"</span><span class="p">,</span>
<span class="s2">"y"</span><span class="p">:</span> <span class="s2">"d"</span><span class="p">,</span>
<span class="s2">"u"</span><span class="p">:</span> <span class="s2">"r"</span><span class="p">,</span>
<span class="s2">"ı"</span><span class="p">:</span> <span class="s2">"n"</span><span class="p">,</span>
<span class="s2">"o"</span><span class="p">:</span> <span class="s2">"h"</span><span class="p">,</span>
<span class="s2">"p"</span><span class="p">:</span> <span class="s2">"p"</span><span class="p">,</span>
<span class="s2">"ğ"</span><span class="p">:</span> <span class="s2">"q"</span><span class="p">,</span>
<span class="s2">"ü"</span><span class="p">:</span> <span class="s2">"w"</span><span class="p">,</span>
<span class="s2">"a"</span><span class="p">:</span> <span class="s2">"u"</span><span class="p">,</span>
<span class="s2">"s"</span><span class="p">:</span> <span class="s2">"i"</span><span class="p">,</span>
<span class="s2">"d"</span><span class="p">:</span> <span class="s2">"e"</span><span class="p">,</span>
<span class="s2">"f"</span><span class="p">:</span> <span class="s2">"a"</span><span class="p">,</span>
<span class="s2">"g"</span><span class="p">:</span> <span class="s2">"ü"</span><span class="p">,</span>
<span class="s2">"h"</span><span class="p">:</span> <span class="s2">"t"</span><span class="p">,</span>
<span class="s2">"j"</span><span class="p">:</span> <span class="s2">"k"</span><span class="p">,</span>
<span class="s2">"k"</span><span class="p">:</span> <span class="s2">"m"</span><span class="p">,</span>
<span class="s2">"l"</span><span class="p">:</span> <span class="s2">"l"</span><span class="p">,</span>
<span class="s2">"ş"</span><span class="p">:</span> <span class="s2">"y"</span><span class="p">,</span>
<span class="s2">"i"</span><span class="p">:</span> <span class="s2">"ş"</span><span class="p">,</span>
<span class="s2">","</span><span class="p">:</span> <span class="s2">"x"</span><span class="p">,</span>
<span class="s2">"z"</span><span class="p">:</span> <span class="s2">"j"</span><span class="p">,</span>
<span class="s2">"x"</span><span class="p">:</span> <span class="s2">"ö"</span><span class="p">,</span>
<span class="s2">"c"</span><span class="p">:</span> <span class="s2">"v"</span><span class="p">,</span>
<span class="s2">"v"</span><span class="p">:</span> <span class="s2">"c"</span><span class="p">,</span>
<span class="s2">"b"</span><span class="p">:</span> <span class="s2">"ç"</span><span class="p">,</span>
<span class="s2">"n"</span><span class="p">:</span> <span class="s2">"z"</span><span class="p">,</span>
<span class="s2">"m"</span><span class="p">:</span> <span class="s2">"s"</span><span class="p">,</span>
<span class="s2">"ö"</span><span class="p">:</span> <span class="s2">"b"</span><span class="p">,</span>
<span class="s2">"ç"</span><span class="p">:</span> <span class="s2">"."</span><span class="p">,</span>
<span class="s2">"."</span><span class="p">:</span> <span class="s2">","</span><span class="p">}</span>
<span class="n">çeviri_tablosu</span> <span class="o">=</span> <span class="nb">str</span><span class="o">.</span><span class="n">maketrans</span><span class="p">(</span><span class="n">sözlük</span><span class="p">)</span>
<span class="nb">print</span><span class="p">(</span><span class="n">metin</span><span class="o">.</span><span class="n">translate</span><span class="p">(</span><span class="n">çeviri_tablosu</span><span class="p">))</span>
</pre></div>
</div>
<p>Burada birbiriyle eşleşecek karakterleri kendimiz yazıp bir sözlük oluşturduk ve
bunu parametre olarak doğrudan <code class="docutils literal notranslate"><span class="pre">str.maketrans()</span></code> metoduna verdik. Bu kodlarda
kaynak ve hedef diye iki ayrı karakter dizisi tanımlamak yerine tek bir sözlük
oluşturduğumuz için, <code class="docutils literal notranslate"><span class="pre">str.maketrans()</span></code> metodunu iki parametreyle değil, tek
parametreyle kullandığımıza dikkat edin. Ayrıca sözlüğü nasıl oluşturduğumuzu da
dikkatlice inceleyin.</p>
<p>Sözlükteki öğe çiftlerini böyle alt alta yazmamızın nedeni zorunluluk değil, bir
tercihtir. İstersek bu sözlüğü şöyle de tanımlayabilirdik:</p>
<div class="highlight-py3 notranslate"><div class="highlight"><pre><span></span><span class="n">sözlük</span> <span class="o">=</span> <span class="p">{</span><span class="s2">"q"</span><span class="p">:</span> <span class="s2">"f"</span><span class="p">,</span> <span class="s2">"w"</span><span class="p">:</span> <span class="s2">"g"</span><span class="p">,</span> <span class="s2">"e"</span><span class="p">:</span> <span class="s2">"ğ"</span><span class="p">,</span> <span class="s2">"r"</span><span class="p">:</span> <span class="s2">"ı"</span><span class="p">,</span> <span class="s2">"t"</span><span class="p">:</span> <span class="s2">"o"</span><span class="p">,</span> <span class="s2">"y"</span><span class="p">:</span> <span class="s2">"d"</span><span class="p">,</span> <span class="s2">"u"</span><span class="p">:</span> <span class="s2">"r"</span><span class="p">,</span>
<span class="s2">"ı"</span><span class="p">:</span> <span class="s2">"n"</span><span class="p">,</span> <span class="s2">"o"</span><span class="p">:</span> <span class="s2">"h"</span><span class="p">,</span> <span class="s2">"p"</span><span class="p">:</span> <span class="s2">"p"</span><span class="p">,</span> <span class="s2">"ğ"</span><span class="p">:</span> <span class="s2">"q"</span><span class="p">,</span> <span class="s2">"ü"</span><span class="p">:</span> <span class="s2">"w"</span><span class="p">,</span> <span class="s2">"a"</span><span class="p">:</span> <span class="s2">"u"</span><span class="p">,</span> <span class="s2">"s"</span><span class="p">:</span> <span class="s2">"i"</span><span class="p">,</span>
<span class="s2">"d"</span><span class="p">:</span> <span class="s2">"e"</span><span class="p">,</span> <span class="s2">"f"</span><span class="p">:</span> <span class="s2">"a"</span><span class="p">,</span> <span class="s2">"g"</span><span class="p">:</span> <span class="s2">"ü"</span><span class="p">,</span> <span class="s2">"h"</span><span class="p">:</span> <span class="s2">"t"</span><span class="p">,</span> <span class="s2">"j"</span><span class="p">:</span> <span class="s2">"k"</span><span class="p">,</span> <span class="s2">"k"</span><span class="p">:</span> <span class="s2">"m"</span><span class="p">,</span> <span class="s2">"l"</span><span class="p">:</span> <span class="s2">"l"</span><span class="p">,</span>
<span class="s2">"ş"</span><span class="p">:</span> <span class="s2">"y"</span><span class="p">,</span> <span class="s2">"i"</span><span class="p">:</span> <span class="s2">"ş"</span><span class="p">,</span> <span class="s2">","</span><span class="p">:</span> <span class="s2">"x"</span><span class="p">,</span> <span class="s2">"z"</span><span class="p">:</span> <span class="s2">"j"</span><span class="p">,</span> <span class="s2">"x"</span><span class="p">:</span> <span class="s2">"ö"</span><span class="p">,</span> <span class="s2">"c"</span><span class="p">:</span> <span class="s2">"v"</span><span class="p">,</span> <span class="s2">"v"</span><span class="p">:</span> <span class="s2">"c"</span><span class="p">,</span>
<span class="s2">"b"</span><span class="p">:</span> <span class="s2">"ç"</span><span class="p">,</span> <span class="s2">"n"</span><span class="p">:</span> <span class="s2">"z"</span><span class="p">,</span> <span class="s2">"m"</span><span class="p">:</span> <span class="s2">"s"</span><span class="p">,</span> <span class="s2">"ö"</span><span class="p">:</span> <span class="s2">"b"</span><span class="p">,</span> <span class="s2">"ç"</span><span class="p">:</span> <span class="s2">"."</span><span class="p">,</span> <span class="s2">"."</span><span class="p">:</span> <span class="s2">","</span><span class="p">}</span>
</pre></div>
</div>
<p>Burada da öğe çiftlerini yan yana yazdık. Bu iki yöntemden hangisi size daha
okunaklı geliyorsa onu tercih edebilirsiniz.</p>
<p>Şimdi size bir soru sormama izin verin. Acaba aşağıdaki metin içinde geçen bütün
sesli harfleri silin desem, nasıl bir kod yazarsınız?</p>
<blockquote>
<div><p>Bu programlama dili Guido Van Rossum adlı Hollandalı bir programcı
tarafından 90’lı yılların başında geliştirilmeye başlanmıştır. Çoğu insan,
isminin Python olmasına bakarak, bu programlama dilinin, adını piton
yılanından aldığını düşünür. Ancak zannedildiğinin aksine bu programlama
dilinin adı piton yılanından gelmez. Guido Van Rossum bu programlama dilini,
The Monty Python adlı bir İngiliz komedi grubunun, Monty Python’s Flying
Circus adlı gösterisinden esinlenerek adlandırmıştır. Ancak her ne kadar
gerçek böyle olsa da, Python programlama dilinin pek çok yerde bir yılan
figürü ile temsil edilmesi neredeyse bir gelenek halini almıştır
diyebiliriz.</p>
</div></blockquote>
<p>Aklınıza ilk olarak şöyle bir kod yazmak gelebilir:</p>
<div class="highlight-py3 notranslate"><div class="highlight"><pre><span></span><span class="n">metin</span> <span class="o">=</span> <span class="s2">"""Bu programlama dili Guido Van Rossum adlı Hollandalı bir</span>
<span class="s2">programcı tarafından 90'lı yılların başında geliştirilmeye başlanmıştır.</span>
<span class="s2">Çoğu insan, isminin Python olmasına bakarak, bu programlama dilinin, adını</span>
<span class="s2">piton yılanından aldığını düşünür. Ancak zannedildiğinin aksine bu</span>
<span class="s2">programlama dilinin adı piton yılanından gelmez. Guido Van Rossum bu</span>
<span class="s2">programlama dilini, The Monty Python adlı bir İngiliz komedi grubunun, Monty</span>
<span class="s2">Python's Flying Circus adlı gösterisinden esinlenerek adlandırmıştır. Ancak</span>
<span class="s2">her ne kadar gerçek böyle olsa da, Python programlama dilinin pek çok yerde</span>
<span class="s2">bir yılan figürü ile temsil edilmesi neredeyse bir gelenek halini almıştır</span>
<span class="s2">diyebiliriz."""</span>
<span class="n">sesli_harfler</span> <span class="o">=</span> <span class="s2">"aeıioöuüAEIİOÖUÜ"</span>
<span class="n">yeni_metin</span> <span class="o">=</span> <span class="s2">""</span>
<span class="k">for</span> <span class="n">i</span> <span class="ow">in</span> <span class="n">metin</span><span class="p">:</span>
<span class="k">if</span> <span class="ow">not</span> <span class="n">i</span> <span class="ow">in</span> <span class="n">sesli_harfler</span><span class="p">:</span>
<span class="n">yeni_metin</span> <span class="o">+=</span> <span class="n">i</span>
<span class="nb">print</span><span class="p">(</span><span class="n">yeni_metin</span><span class="p">)</span>
</pre></div>
</div>
<p>Burada öncelikle <cite>metin</cite> adlı bir değişken tanımlayarak metnimizi bu değişken
içine yerleştirdik. Ardından da Türkçedeki sesli harfleri içeren bir karakter
dizisi tanımladık.</p>
<p>Daha sonra da <cite>yeni_metin</cite> adlı boş bir karakter dizisi oluşturduk. Bu karakter
dizisi, orijinal metnin, sesli harfler ayıklandıktan sonraki halini
barındıracak. Biliyorsunuz, karakter dizileri değiştirilemeyen (<em>immutable</em>) bir
veri tipidir. Dolayısıyla bir karakter dizisi içinde yaptığımız değişiklikleri
koruyabilmek için bu değişiklikleri başka bir değişken içinde tutmamız
gerekiyor.</p>
<p>Bu kodların ardından bir <cite>for</cite> döngüsü tanımlıyoruz. Buna göre, metin içinde
geçen her bir karaktere tek tek bakıyoruz (<code class="docutils literal notranslate"><span class="pre">for</span> <span class="pre">i</span> <span class="pre">in</span> <span class="pre">metin:</span></code>) ve bu
karakterler arasında, <cite>sesli_harfler</cite> değişkeni içinde geçmeyenleri, yani bütün
sessiz harfleri (<code class="docutils literal notranslate"><span class="pre">if</span> <span class="pre">not</span> <span class="pre">i</span> <span class="pre">in</span> <span class="pre">sesli_harfler:</span></code>) tek tek <cite>yeni_metin</cite> adlı
değişkene yolluyoruz (<code class="docutils literal notranslate"><span class="pre">yeni_metin</span> <span class="pre">+=</span> <span class="pre">i</span></code>).</p>
<p>Son olarak da <cite>yeni_metin</cite> adlı karakter dizisini ekrana basıyoruz. Böylece
orijinal metin içindeki bütün sesli harfleri ayıklamış oluyoruz.</p>
<p>Yukarıdaki, gayet doğru ve geçerli bir yöntemdir. Böyle bir kod yazmanızın
hiçbir sakıncası yok. Ama eğer isterseniz aynı işi <code class="docutils literal notranslate"><span class="pre">str.maketrans()</span></code> ve
<code class="docutils literal notranslate"><span class="pre">translate()</span></code> metotları yardımıyla da halledebilirsiniz:</p>
<div class="highlight-py3 notranslate"><div class="highlight"><pre><span></span><span class="n">metin</span> <span class="o">=</span> <span class="s2">"""Bu programlama dili Guido Van Rossum adlı Hollandalı bir</span>
<span class="s2">programcı tarafından 90'lı yılların başında geliştirilmeye başlanmıştır.</span>
<span class="s2">Çoğu insan, isminin Python olmasına bakarak, bu programlama dilinin, adını</span>
<span class="s2">piton yılanından aldığını düşünür. Ancak zannedildiğinin aksine bu</span>
<span class="s2">programlama dilinin adı piton yılanından gelmez. Guido Van Rossum bu</span>
<span class="s2">programlama dilini, The Monty Python adlı bir İngiliz komedi grubunun, Monty</span>
<span class="s2">Python's Flying Circus adlı gösterisinden esinlenerek adlandırmıştır. Ancak</span>
<span class="s2">her ne kadar gerçek böyle olsa da, Python programlama dilinin pek çok yerde</span>
<span class="s2">bir yılan figürü ile temsil edilmesi neredeyse bir gelenek halini almıştır</span>
<span class="s2">diyebiliriz."""</span>
<span class="n">silinecek</span> <span class="o">=</span> <span class="s2">"aeıioöuüAEIİOÖUÜ"</span>
<span class="n">çeviri_tablosu</span> <span class="o">=</span> <span class="nb">str</span><span class="o">.</span><span class="n">maketrans</span><span class="p">(</span><span class="s1">''</span><span class="p">,</span> <span class="s1">''</span><span class="p">,</span> <span class="n">silinecek</span><span class="p">)</span>
<span class="nb">print</span><span class="p">(</span><span class="n">metin</span><span class="o">.</span><span class="n">translate</span><span class="p">(</span><span class="n">çeviri_tablosu</span><span class="p">))</span>
</pre></div>
</div>
<p>Burada da öncelikle metnimizi bir karakter dizisi içine yerleştirdik. Daha sonra
da şu kodu yazdık:</p>
<div class="highlight-py3 notranslate"><div class="highlight"><pre><span></span><span class="n">silinecek</span> <span class="o">=</span> <span class="s2">"aeıioöuüAEIİOÖUÜ"</span>
</pre></div>
</div>
<p>Bu kodlar yardımıyla, metin içinden çıkarmak istediğimiz harfleri tek tek
belirledik.</p>
<p>Ardından <code class="docutils literal notranslate"><span class="pre">str.maketrans()</span></code> fonksiyonumuzu yazarak çeviri tablosunu oluşturduk.
Burada ilk iki parametrenin boş birer karakter dizisi olduğuna dikkat ediyoruz.
İlk iki parametreyi bu şekilde yazmamızın nedeni şu: Biz orijinal metin içindeki
herhangi bir şeyi değiştirmek istemiyoruz. Bizim amacımız orijinal metin
içindeki sesli harfleri silmek. Tabii o iki parametreyi yazmasak da olmaz. O
yüzden o iki parametrenin yerine birer tane boş karakter dizisi yerleştiriyoruz.</p>
<p>Bu noktada <cite>çeviri_tablosu</cite> adlı değişkeni yazdırarak neler olup bittiğini daha
net görebilirsiniz:</p>
<div class="highlight-py3 notranslate"><div class="highlight"><pre><span></span><span class="p">{</span><span class="mi">214</span><span class="p">:</span> <span class="kc">None</span><span class="p">,</span>
<span class="mi">97</span> <span class="p">:</span> <span class="kc">None</span><span class="p">,</span>
<span class="mi">101</span><span class="p">:</span> <span class="kc">None</span><span class="p">,</span>
<span class="mi">65</span> <span class="p">:</span> <span class="kc">None</span><span class="p">,</span>
<span class="mi">105</span><span class="p">:</span> <span class="kc">None</span><span class="p">,</span>
<span class="mi">111</span><span class="p">:</span> <span class="kc">None</span><span class="p">,</span>
<span class="mi">304</span><span class="p">:</span> <span class="kc">None</span><span class="p">,</span>
<span class="mi">305</span><span class="p">:</span> <span class="kc">None</span><span class="p">,</span>
<span class="mi">220</span><span class="p">:</span> <span class="kc">None</span><span class="p">,</span>
<span class="mi">117</span><span class="p">:</span> <span class="kc">None</span><span class="p">,</span>
<span class="mi">246</span><span class="p">:</span> <span class="kc">None</span><span class="p">,</span>
<span class="mi">73</span> <span class="p">:</span> <span class="kc">None</span><span class="p">,</span>
<span class="mi">79</span> <span class="p">:</span> <span class="kc">None</span><span class="p">,</span>
<span class="mi">252</span><span class="p">:</span> <span class="kc">None</span><span class="p">,</span>
<span class="mi">85</span> <span class="p">:</span> <span class="kc">None</span><span class="p">,</span>
<span class="mi">69</span> <span class="p">:</span> <span class="kc">None</span><span class="p">}</span>
</pre></div>
</div>
<p>Gördüğünüz gibi, <cite>silinecek</cite> adlı değişken içindeki bütün karakterler <code class="docutils literal notranslate"><span class="pre">None</span></code>
değeriyle eşleşiyor… <code class="docutils literal notranslate"><span class="pre">None</span></code> ‘hiç, sıfır, yokluk’ gibi anlamlara gelir.
Dolayısıyla Python, iki nokta üst üste işaretinin sol tarafındaki karakterlerle
karşılaştığında bunların yerine birer adet ‘yokluk’ koyuyor! Yani sonuç olarak
bu karakterleri metinden silmiş oluyor…</p>
<p>Bu kodlarda iki nokta üst üste işaretinin solundaki karakterlerin <code class="docutils literal notranslate"><span class="pre">None</span></code> ile
eşleşmesini sağlayan şey, <code class="docutils literal notranslate"><span class="pre">str.maketrans()</span></code> metoduna verdiğimiz üçüncü
parametredir. Eğer o parametreyi yazmazsak, yani kodlarımızı şu şekle getirirsek
<cite>çeviri_tablosu</cite> değişkeninin çıktısı farklı olacaktır:</p>
<div class="highlight-py3 notranslate"><div class="highlight"><pre><span></span><span class="n">metin</span> <span class="o">=</span> <span class="s2">"""Bu programlama dili Guido Van Rossum adlı Hollandalı bir</span>
<span class="s2">programcı tarafından 90'lı yılların başında geliştirilmeye başlanmıştır.</span>
<span class="s2">Çoğu insan, isminin Python olmasına bakarak, bu programlama dilinin, adını</span>
<span class="s2">piton yılanından aldığını düşünür. Ancak zannedildiğinin aksine bu</span>
<span class="s2">programlama dilinin adı piton yılanından gelmez. Guido Van Rossum bu</span>
<span class="s2">programlama dilini, The Monty Python adlı bir İngiliz komedi grubunun, Monty</span>
<span class="s2">Python's Flying Circus adlı gösterisinden esinlenerek adlandırmıştır. Ancak</span>
<span class="s2">her ne kadar gerçek böyle olsa da, Python programlama dilinin pek çok yerde</span>
<span class="s2">bir yılan figürü ile temsil edilmesi neredeyse bir gelenek halini almıştır</span>
<span class="s2">diyebiliriz."""</span>
<span class="n">silinecek</span> <span class="o">=</span> <span class="s2">"aeıioöuüAEIİOÖUÜ"</span>
<span class="n">çeviri_tablosu</span> <span class="o">=</span> <span class="nb">str</span><span class="o">.</span><span class="n">maketrans</span><span class="p">(</span><span class="s1">''</span><span class="p">,</span> <span class="s1">''</span><span class="p">)</span>
<span class="nb">print</span><span class="p">(</span><span class="n">çeviri_tablosu</span><span class="p">)</span>
</pre></div>
</div>
<p>Bu kodları çalıştırdığımızda şöyle bir çıktı alırız:</p>
<div class="highlight-py3 notranslate"><div class="highlight"><pre><span></span><span class="p">{}</span>
</pre></div>
</div>
<p>Gördüğünüz gibi, elde ettiğimiz şey boş bir sözlüktür. Sözlük boş olduğu, yani
değiştirilecek herhangi bir karakter olmadığı için bu kodlar orijinal metin
üzerinde herhangi bir değişiklik yapmaz.</p>
<p>İsterseniz üçüncü parametrenin ne işe yaradığını ve nasıl çalıştığını daha iyi
anlayabilmek için daha basit bir örnek verelim:</p>
<div class="highlight-py3 notranslate"><div class="highlight"><pre><span></span><span class="n">metin</span> <span class="o">=</span> <span class="s2">"Cem Yılmaz"</span>
<span class="n">kaynak</span> <span class="o">=</span> <span class="s2">"CY"</span>
<span class="n">hedef</span> <span class="o">=</span> <span class="s2">"cy"</span>
<span class="n">silinecek</span> <span class="o">=</span> <span class="s2">"eıa "</span>
<span class="n">çeviri_tablosu</span> <span class="o">=</span> <span class="nb">str</span><span class="o">.</span><span class="n">maketrans</span><span class="p">(</span><span class="n">kaynak</span><span class="p">,</span> <span class="n">hedef</span><span class="p">,</span> <span class="n">silinecek</span><span class="p">)</span>
<span class="nb">print</span><span class="p">(</span><span class="n">metin</span><span class="o">.</span><span class="n">translate</span><span class="p">(</span><span class="n">çeviri_tablosu</span><span class="p">))</span>
</pre></div>
</div>
<p>Burada ‘C’ ve ‘Y’ harflerini sırasıyla ‘c’ ve ‘y’ harfleriyle eşleştirdik. Bu
nedenle orijinal metin içindeki ‘C’ ve ‘Y’ harfleri yerlerini sırasıyla ‘c’ ve
‘y’ harflerine bıraktı. Silinecek karakterler olarak ise ‘e’, ‘ı’, ‘a’ ve boşluk
karakterlerini seçtik. Böylece ‘Cem Yılmaz’ adlı orijinal metin içindeki boşluk
karakteri de silinerek, bu metin ‘cmylmz’ karakter dizisine dönüştü.</p>
</div>
<div class="section" id="isalpha">
<h2>isalpha()<a class="headerlink" href="#isalpha" title="Bu başlık için kalıcı bağlantı">¶</a></h2>
<p>Bu metot yardımıyla bir karakter dizisinin ‘alfabetik’ olup olmadığını
denetleyeceğiz. Peki ‘alfabetik’ ne demek?</p>
<p>Eğer bir karakter dizisi içinde yalnızca alfabe harfleri (‘a’, ‘b’, ‘c’ gibi…)
varsa o karakter dizisi için ‘alfabetik’ diyoruz. Bir örnekle bunu
doğrulayalım:</p>
<div class="highlight-py3 notranslate"><div class="highlight"><pre><span></span><span class="gp">>>> </span><span class="n">a</span> <span class="o">=</span> <span class="s2">"kezban"</span>
<span class="gp">>>> </span><span class="n">a</span><span class="o">.</span><span class="n">isalpha</span><span class="p">()</span>
<span class="go">True</span>
</pre></div>
</div>
<p>Ama:</p>
<div class="highlight-py3 notranslate"><div class="highlight"><pre><span></span><span class="gp">>>> </span><span class="n">b</span> <span class="o">=</span> <span class="s2">"k3zb6n"</span>
<span class="gp">>>> </span><span class="n">b</span><span class="o">.</span><span class="n">isalpha</span><span class="p">()</span>
<span class="go">False</span>
</pre></div>
</div>
</div>
<div class="section" id="isdigit">
<h2>isdigit()<a class="headerlink" href="#isdigit" title="Bu başlık için kalıcı bağlantı">¶</a></h2>
<p>Bu metot da <code class="docutils literal notranslate"><span class="pre">isalpha()</span></code> metoduna benzer. Bunun yardımıyla bir karakter
dizisinin sayısal olup olmadığını denetleyebiliriz. Sayılardan oluşan karakter
dizilerine ‘sayı değerli karakter dizileri’ adı verilir. Örneğin şu bir ‘sayı
değerli karakter dizisi’dir:</p>
<div class="highlight-py3 notranslate"><div class="highlight"><pre><span></span><span class="gp">>>> </span><span class="n">a</span> <span class="o">=</span> <span class="s2">"12345"</span>
</pre></div>
</div>
<p>Metodumuz yardımıyla bunu doğrulayabiliriz:</p>
<div class="highlight-py3 notranslate"><div class="highlight"><pre><span></span><span class="gp">>>> </span><span class="n">a</span><span class="o">.</span><span class="n">isdigit</span><span class="p">()</span>
<span class="go">True</span>
</pre></div>
</div>
<p>Ama şu karakter dizisi sayısal değildir:</p>
<div class="highlight-py3 notranslate"><div class="highlight"><pre><span></span><span class="gp">>>> </span><span class="n">b</span> <span class="o">=</span> <span class="s2">"123445b"</span>
</pre></div>
</div>
<p>Hemen kontrol edelim:</p>
<div class="highlight-py3 notranslate"><div class="highlight"><pre><span></span><span class="gp">>>> </span><span class="n">b</span><span class="o">.</span><span class="n">isdigit</span><span class="p">()</span>
<span class="go">False</span>
</pre></div>
</div>
</div>
<div class="section" id="isalnum">
<h2>isalnum()<a class="headerlink" href="#isalnum" title="Bu başlık için kalıcı bağlantı">¶</a></h2>
<p>Bu metot, bir karakter dizisinin ‘alfanümerik’ olup olmadığını denetlememizi
sağlar. Peki ‘alfanümerik’ nedir?</p>
<p>Daha önce bahsettiğimiz metotlardan hatırlayacaksınız:</p>
<p>Alfabetik karakter dizileri, alfabe harflerinden oluşan karakter dizileridir.</p>
<p>Sayısal karakter dizileri, sayılardan oluşan karakter dizileridir.</p>
<p>Alfanümerik karakter dizileri ise bunun birleşimidir. Yani sayı ve harflerden
oluşan karakter dizilerine alfanümerik karakter dizileri adı verilir. Örneğin şu
karakter dizisi alfanümerik bir karakter dizisidir:</p>
<div class="highlight-py3 notranslate"><div class="highlight"><pre><span></span><span class="gp">>>> </span><span class="n">a</span> <span class="o">=</span> <span class="s2">"123abc"</span>
</pre></div>
</div>
<p>İsterseniz hemen bu yeni metodumuz yardımıyla bunu doğrulayalım:</p>
<div class="highlight-py3 notranslate"><div class="highlight"><pre><span></span><span class="gp">>>> </span><span class="n">a</span><span class="o">.</span><span class="n">isalnum</span><span class="p">()</span>
<span class="go">True</span>
</pre></div>
</div>
<p>Eğer denetleme sonucunda <cite>True</cite> alıyorsak, o karakter dizisi alfanümeriktir. Bir
de şuna bakalım:</p>
<div class="highlight-py3 notranslate"><div class="highlight"><pre><span></span><span class="gp">>>> </span><span class="n">b</span> <span class="o">=</span> <span class="s2">"123abc>"</span>
<span class="gp">>>> </span><span class="n">b</span><span class="o">.</span><span class="n">isalnum</span><span class="p">()</span>
<span class="go">False</span>
</pre></div>
</div>
<p><cite>b</cite> değişkeninin tuttuğu karakter dizisinde alfanümerik karakterlerin yanısıra
(<cite>“123abc”</cite>), alfanümerik olmayan bir karakter dizisi de bulunduğu için (<cite>“>”</cite>),
<code class="docutils literal notranslate"><span class="pre">b.isalnum()</span></code> şeklinde gösterdiğimiz denetlemenin sonucu <cite>False</cite> (yanlış)
olarak görünecektir.</p>
<p>Dolayısıyla, bir karakter dizisi içinde en az bir adet alfanümerik olmayan bir
karakter dizisi bulunursa (bizim örneğimizde <code class="docutils literal notranslate"><span class="pre">">"</span></code>), o karakter dizisi
alfanümerik olmayacaktır.</p>
</div>
<div class="section" id="isdecimal">
<h2>isdecimal()<a class="headerlink" href="#isdecimal" title="Bu başlık için kalıcı bağlantı">¶</a></h2>
<p>Bu metot yardımıyla bir karakter dizisinin ondalık sayı cinsinden olup
olmadığını denetliyoruz. Mesela aşağıdaki örnek ondalık sayı cinsinden bir
karakter dizisidir:</p>
<div class="highlight-py3 notranslate"><div class="highlight"><pre><span></span><span class="gp">>>> </span><span class="n">a</span> <span class="o">=</span> <span class="s2">"123"</span>
<span class="gp">>>> </span><span class="n">a</span><span class="o">.</span><span class="n">isdecimal</span><span class="p">()</span>
<span class="go">True</span>
</pre></div>
</div>
<p>Ama şu ise kayan noktalı (<em>floating-point</em>) sayı cinsinden bir karakter dizisidir:</p>
<div class="highlight-py3 notranslate"><div class="highlight"><pre><span></span><span class="gp">>>> </span><span class="n">a</span> <span class="o">=</span> <span class="s2">"123.3"</span>
<span class="gp">>>> </span><span class="n">a</span><span class="o">.</span><span class="n">isdecimal</span><span class="p">()</span>
<span class="go">False</span>
</pre></div>
</div>
<p>Dolayısıyla <code class="docutils literal notranslate"><span class="pre">a.isdecimal()</span></code> komutu <cite>False</cite> çıktısı verir…</p>
</div>
<div class="section" id="isidentifier">
<h2>isidentifier()<a class="headerlink" href="#isidentifier" title="Bu başlık için kalıcı bağlantı">¶</a></h2>
<p><em>Identifier</em> kelimesi Türkçede ‘tanımlayıcı’ anlamına gelir. Python’da
değişkenler, fonksiyon ve modül adlarına ‘tanımlayıcı’ denir. İşte başlıkta
gördüğümüz <code class="docutils literal notranslate"><span class="pre">isidentifier()</span></code> metodu, neyin tanımlayıcı olup neyin tanımlayıcı
olamayacağını denetlememizi sağlar. Hatırlarsanız değişkenler konusundan
bahsederken, değişken adı belirlemenin bazı kuralları olduğunu söylemiştik. Buna
göre, örneğin, değişken adları bir sayı ile başlayamıyordu. Dolayısıyla şöyle
bir değişken adı belirleyemiyoruz:</p>
<div class="highlight-py3 notranslate"><div class="highlight"><pre><span></span><span class="gp">>>> </span><span class="mi">1</span><span class="n">a</span> <span class="o">=</span> <span class="mi">12</span>
</pre></div>
</div>
<p>Dediğimiz gibi, değişkenler birer tanımlayıcıdır. Dolayısıyla bir değişken
adının geçerli olup olmadığını <code class="docutils literal notranslate"><span class="pre">isidentifier()</span></code> metodu yardımıyla
denetleyebiliriz:</p>
<div class="highlight-py3 notranslate"><div class="highlight"><pre><span></span><span class="gp">>>> </span><span class="s2">"1a"</span><span class="o">.</span><span class="n">isidentifier</span><span class="p">()</span>
<span class="go">False</span>
</pre></div>
</div>
<p>Demek ki <code class="docutils literal notranslate"><span class="pre">"1a"</span></code> ifadesini herhangi bir tanımlayıcı adı olarak kullanamıyoruz.
Yani bu ada sahip bir değişken, fonksiyon adı veya modül adı oluşturamıyoruz.
Ama mesela <code class="docutils literal notranslate"><span class="pre">"liste1"</span></code> ifadesi geçerli bir tanımlayıcıdır. Hemen denetleyelim:</p>
<div class="highlight-py3 notranslate"><div class="highlight"><pre><span></span><span class="gp">>>> </span><span class="s2">"liste1"</span><span class="o">.</span><span class="n">isidentifier</span><span class="p">()</span>
<span class="go">True</span>
</pre></div>
</div>
</div>
<div class="section" id="isnumeric">
<h2>isnumeric()<a class="headerlink" href="#isnumeric" title="Bu başlık için kalıcı bağlantı">¶</a></h2>
<p>Bu metot bir karakter dizisinin nümerik olup olmadığını denetler. Yani bu metot
yardımıyla bir karakter dizisinin sayı değerli olup olmadığını
denetleyebiliriz:</p>
<div class="highlight-py3 notranslate"><div class="highlight"><pre><span></span><span class="gp">>>> </span><span class="s2">"12"</span><span class="o">.</span><span class="n">isnumeric</span><span class="p">()</span>
<span class="go">True</span>
<span class="gp">>>> </span><span class="s2">"dasd"</span><span class="o">.</span><span class="n">isnumeric</span><span class="p">()</span>
<span class="go">False</span>
</pre></div>
</div>
</div>
<div class="section" id="isspace">
<h2>isspace()<a class="headerlink" href="#isspace" title="Bu başlık için kalıcı bağlantı">¶</a></h2>
<p>Bu metot yardımıyla bir karakter dizisinin tamamen boşluklardan oluşup
oluşmadığını denetleyebiliriz. Eğer karakter dizimiz boşluklardan oluşuyorsa bu
metot <cite>True</cite> çıktısı verecek, ama eğer karakter dizimizin içinde bir tane bile
boşluk harici karakter varsa bu metot <cite>False</cite> çıktısı verecektir:</p>
<div class="highlight-py3 notranslate"><div class="highlight"><pre><span></span><span class="gp">>>> </span><span class="n">a</span> <span class="o">=</span> <span class="s2">" "</span>
<span class="gp">>>> </span><span class="n">a</span><span class="o">.</span><span class="n">isspace</span><span class="p">()</span>
<span class="go">True</span>
<span class="gp">>>> </span><span class="n">a</span> <span class="o">=</span> <span class="s2">" "</span>
<span class="gp">>>> </span><span class="n">a</span><span class="o">.</span><span class="n">isspace</span><span class="p">()</span>
<span class="go">True</span>
<span class="gp">>>> </span><span class="n">a</span> <span class="o">=</span> <span class="s2">""</span> <span class="c1">#karakter dizimiz tamamen boş. İçinde boşluk karakteri bile yok...</span>
<span class="gp">>>> </span><span class="n">a</span><span class="o">.</span><span class="n">isspace</span><span class="p">()</span>
<span class="go">False</span>
<span class="gp">>>> </span><span class="n">a</span> <span class="o">=</span> <span class="s2">"fd"</span>
<span class="gp">>>> </span><span class="n">a</span><span class="o">.</span><span class="n">isspace</span><span class="p">()</span>
<span class="go">False</span>
</pre></div>
</div>
</div>
<div class="section" id="isprintable">
<h2>isprintable()<a class="headerlink" href="#isprintable" title="Bu başlık için kalıcı bağlantı">¶</a></h2>
<p>Hatırlarsanız önceki derslerimizde <cite>\n</cite>, <cite>\t</cite>, <cite>\r</cite> ve buna benzer
karakterlerden söz etmiştik. Örneğin <cite>\n</cite> karakterinin ‘satır başı’ anlamına
geldiğini ve bu karakterin görevinin karakter dizisini bir alt satıra almak
olduğunu söylemiştik. Örnek verelim:</p>
<div class="highlight-py3 notranslate"><div class="highlight"><pre><span></span><span class="gp">>>> </span><span class="nb">print</span><span class="p">(</span><span class="s2">"birinci satır</span><span class="se">\n</span><span class="s2">ikinci satır"</span><span class="p">)</span>
<span class="go">birinci satır</span>
<span class="go">ikinci satır</span>
</pre></div>
</div>
<p>Bu örnekte <cite>\n</cite> karakterinin öteki karakterlerden farklı olduğunu görüyorsunuz.
Mesela <cite>“b”</cite> karakteri komut çıktısında görünüyor. Ama <cite>\n</cite> karakteri çıktıda
görünmüyor. <cite>\n</cite> karakteri elbette yukarıdaki kodlar içinde belli bir işleve
sahip. Ancak karakter dizisindeki öteki karakterlerden farklı olarak <cite>\n</cite>
karakteri ekranda görünmüyor. İşte Python’da bunun gibi, ekranda görünmeyen
karakterlere ‘basılmayan karakterler’ (<em>non-printing characters</em>) adı verilir.
‘b’, ‘c’, ‘z’, ‘x’, ‘=’, ‘?’, ‘!’ ve benzeri karakterler ise ‘basılabilen
karakterler’ (<em>printable characters</em>) olarak adlandırılır. İşte başlıkta
gördüğünüz <code class="docutils literal notranslate"><span class="pre">isprintable()</span></code> metodu da karakterlerin bu yönünü sorgular. Yani
bir karakterin basılabilen bir karakter mi yoksa basılmayan bir karakter mi
olduğunu söyler bize. Örneğin:</p>
<div class="highlight-py3 notranslate"><div class="highlight"><pre><span></span><span class="gp">>>> </span><span class="n">karakter</span> <span class="o">=</span> <span class="s2">"a"</span>
<span class="gp">>>> </span><span class="n">karakter</span><span class="o">.</span><span class="n">isprintable</span><span class="p">()</span>
<span class="go">True</span>
</pre></div>
</div>
<p>Demek ki <cite>“a”</cite> karakteri basılabilen bir karaktermiş. Bir de şuna bakalım:</p>
<div class="highlight-py3 notranslate"><div class="highlight"><pre><span></span><span class="gp">>>> </span><span class="n">karakter</span> <span class="o">=</span> <span class="s2">"</span><span class="se">\n</span><span class="s2">"</span>
<span class="gp">>>> </span><span class="n">karakter</span><span class="o">.</span><span class="n">isprintable</span><span class="p">()</span>
<span class="go">False</span>
</pre></div>
</div>
<p>Demek ki <cite>\n</cite> karakteri gerçekten de basılamayan bir karaktermiş.</p>
<p>Basılamayan karakterlerin listesini görmek için <a class="reference external" href="http://www.asciitable.com/">http://www.asciitable.com/</a>
adresini ziyaret edebilirsiniz. Listedeki ilk <cite>32</cite> karakter (<cite>0</cite>’dan başlayarak
<cite>32</cite>’ye kadar olan karakterler) ve listedeki <cite>127.</cite> karakter basılamayan
karakterlerdir.</p>
</div>
</div>
<div class='glyph'><a href='https://yazbel.com'>♣</a></div>
<div class='extrarelbar'>
<div class="related" role="navigation" aria-label="related navigation">
<h3>Gezinti</h3>
<ul>
<li class="right" style="margin-right: 10px">
<a href="karakter_dizilerini_bicimlendirmek.html" title="Karakter Dizilerini Biçimlendirmek"
>sonraki</a></li>
<li class="right" >
<a href="karakter_dizilerinin_metotlari2.html" title="Karakter Dizilerinin Metotları (Devamı)"
>önceki</a> |</li>
<li class="nav-item nav-item-0"><a href=".">⌂</a></li>
<li class="nav-item nav-item-this"><a href="">Karakter Dizilerinin Metotları (Devamı)</a></li>
</ul>
</div> </div>
<div class='addcomment'>Yorumlar</div>
<div class='how-to-use'>
<h3>Önemli Not</h3>
Eğer yazdığınız yorum içinde kod kullanacaksanız, kodlarınızı
<span class='tag'><pre><code></span> etiketleri içine alın. Örneğin:
<pre>
<span class='tag'><pre><code class="python"></span>
<span class='keyword'>print</span>(<span class='string'>"Merhaba Dünya!"</span>)
<span class='tag'></code></pre></span>
</pre>
</div>
<div id="disqus_thread"></div>
<script type="text/javascript">
/* * * CONFIGURATION VARIABLES * * */
var disqus_shortname = 'istihza';
/* * * DON'T EDIT BELOW THIS LINE * * */
(function() {
var dsq = document.createElement('script'); dsq.type = 'text/javascript'; dsq.async = true;
dsq.src = '//' + disqus_shortname + '.disqus.com/embed.js';
(document.getElementsByTagName('head')[0] || document.getElementsByTagName('body')[0]).appendChild(dsq);
})();
</script>
<noscript>Please enable JavaScript to view the <a href="https://disqus.com/?ref_noscript" rel="nofollow">comments powered by Disqus.</a></noscript>
<script type="text/javascript" src="//s7.addthis.com/js/300/addthis_widget.js#pubid=ra-4eca48eb2d83faf9" async="async"></script>
<div class="clearer"></div>
</div>
</div>
<div class="clearer"></div>
</div>
<div class="related" role="navigation" aria-label="related navigation">
<h3>Gezinti</h3>
<ul>
<li class="right" style="margin-right: 10px">
<a href="karakter_dizilerini_bicimlendirmek.html" title="Karakter Dizilerini Biçimlendirmek"
>sonraki</a></li>
<li class="right" >
<a href="karakter_dizilerinin_metotlari2.html" title="Karakter Dizilerinin Metotları (Devamı)"
>önceki</a> |</li>
<li class="nav-item nav-item-0"><a href=".">⌂</a></li>
<li class="nav-item nav-item-this"><a href="">Karakter Dizilerinin Metotları (Devamı)</a></li>
</ul>
</div>
<div class="footer">
© Copyright 2007-2020, Fırat Özgül | <a href="https://yazbel.com">yazbel.com</a>.
Son güncelleme: 08.08.2020.